Ο Χάρολντ Πίντερ και το Κουρδιστάν

Στις 25 του Σεπτέμβρη, ο χάρτης του κόσμου θα αλλάξει. Ολος ο κόσμος την ημέρα εκείνη θα έχει το βλέμμα του στραμμένο στο βόρειο Ιράκ, στην περιοχή του Κουρδιστάν. Το δημοψήφισμα που θα διεξαχθεί θα κατοχυρώσει τη δημιουργία ενός καινούργιου κράτους: του Κουρδιστάν.
Ενας αρχαίος λαός επιτέλους βρίσκει καταφύγιο σε ένα -έστω- κομμάτι της περιοχής που του ανήκει. Σίγουρα η επιτυχία μπορεί να φαίνεται μερική αφού το Κουρδιστάν -προς το παρόν- δεν θα περιλαμβάνει τα εδάφη των Κούρδων στην Τουρκία, τη Συρία και το Ιράν.
Σίγουρα η εξέλιξη αυτή δεν θα έρθει χωρίς αντιδράσεις, αφού τα 4 κράτη που κατέχουν κουρδικά εδάφη μόνο να χάσουν έχουν από αυτή την εξέλιξη. Αυτό όμως που έχει σημασία είναι πως ένας δίκαιος αγώνας δεκαετιών βρίσκει τελικά μια κάποια λύση.
Διαβάζοντας για το επικείμενο δημοψήφισμα, αμέσως μου ήρθε στο μυαλό ο Χάρολντ Πίντερ. Για μένα το απόλυτο πρότυπο θεατρικού συγγραφέα και ταυτόχρονα στρατευμένου συγγραφέα.
Ενας άνθρωπος που δεν δείλιασε να πάρει θέση απέναντι στον πόλεμο στη Γιουγκοσλαβία ή στον πόλεμο στο Ιράκ. Ενας άνθρωπος που δεν δείλιασε να μετατρέψει τον λόγο του κατά την απονομή του βραβείου Νόμπελ σε πολιτικό μανιφέστο. Ενας άνθρωπος που δεν δείλιασε.
Γιατί αν η δημιουργία του Κουρδιστάν είναι δικαίωση για κάθε Κούρδο σε οποιοδήποτε σημείο του κόσμου, είναι ταυτόχρονα δικαίωση για οποιονδήποτε άνθρωπο δεν δείλιασε να μιλήσει, να γράψει και να καταβάλει προσπάθειες γι' αυτόν τον σκοπό. Ο Χάρολντ Πίντερ υπήρξε ένας τέτοιος άνθρωπος.
Το 1985 ο Πίντερ και ο Αρθουρ Μίλερ ταξίδεψαν στην Αγκυρα ως αντιπρόσωποι της διεθνούς οργάνωσης συγγραφέων PEN, ώστε να εξακριβώσουν αν γίνονται βασανιστήρια στις τουρκικές φυλακές όπου πολλοί συγγραφείς ήταν φυλακισμένοι.
Το ταξίδι είχε ως αποτέλεσμα να διωχθούν και οι δύο για τις απόψεις τους από το σπίτι του Αμερικανού πρέσβη και να κάνουν ακόμη περισσότερο γνωστή την έλλειψη δημοκρατίας σε μια χώρα όπου οι δημοσιογράφοι και οι συγγραφείς φυλακίζονται. Ταυτόχρονα γέννησε κι ένα από τα λιγότερο γνωστά αλλά πιο άμεσα πολιτικά έργα του Χάρολντ Πίντερ: τη «Βουνίσια γλώσσα».
Η «Βουνίσια γλώσσα» παίχτηκε για πρώτη φορά το 1988 στο Λονδίνο. Σύμφωνα με τον ίδιο, αποτελεί «μια παραβολή για τα βασανιστήρια και τη μοίρα του κουρδικού λαού».
Η «Βουνίσια γλώσσα» διαδραματίζεται σε μια ανώνυμη χώρα και περιλαμβάνει τέσσερις σύντομες σκηνές φυλακής. Στην πρώτη, μια ομάδα γυναικών του βουνού περιμένει έξω από τη φυλακή να δει τους άντρες συγγενείς της. Οι γυναίκες περιμένουν 8 ώρες, οι φρουροί βάζουν τα σκυλιά να τις δαγκώσουν. Οι υπεύθυνοι τις ενημερώνουν πως απαγορεύεται να μιλήσουν τη γλώσσα τους. Τη γλώσσα του βουνού.
Σε μια αίθουσα αναμονής μια γυναίκα επισκέπτεται τον γιο της υπό την εποπτεία ενός φρουρού. Η γυναίκα γνωρίζει μόνο τη βουνίσια γλώσσα. Ο φρουρός τη χτυπά. Η γυναίκα λέει στον γιο της: «Ολοι σε περιμένουν». Μια γυναίκα βλέπει τον άντρα της να βασανίζεται από δύο φρουρούς, ενώ οι διάλογοί τους από το παρελθόν ξεχύνονται στην αίθουσα βασανιστηρίων. Ενας φρουρός ενημερώνει μια γριά γυναίκα πως οι κανόνες άλλαξαν. Τώρα μπορεί να μιλήσει τη βουνίσια γλώσσα της. Η γυναίκα μένει σιωπηλή. Το έργο τελειώνει.
Στην ομιλία του κατά την απονομή του Νόμπελ, ο Πίντερ είπε για τη «Βουνίσια γλώσσα»: «Το έργο παραμένει βίαιο, σύντομο και άσχημο. Αλλά οι στρατιώτες στο έργο κάπως το διασκεδάζουν. Ξεχνά κανείς πότε πότε ότι οι βασανιστές βαριούνται εύκολα. Χρειάζεται να γελάνε με κάτι για να ανάβουν τα πνεύματα. Τα περιστατικά στη φυλακή του Αμπού Γκράιμπ στη Βαγδάτη το επιβεβαιώνουν περίτρανα. Η “Βουνίσια γλώσσα” διαρκεί μόνο 20 λεπτά, αλλά θα μπορούσε να συνεχίζεται επί ώρες, ξανά και ξανά, το ίδιο μοτίβο να επαναλαμβάνεται από την αρχή, ξανά και ξανά, τη μια ώρα μετά την άλλη».
Στις 25 του Σεπτέμβρη φαίνεται πως το μοτίβο αυτό εν μέρει θα βρει τη δικαίωσή του και θα παύσει. Αυτό που δεν παύει είναι το παράδειγμα ενός λαού να αγωνίζεται και το παράδειγμα του συγγραφέα να στρατεύεται στον δίκαιο σκοπό.

(στην Εφημερίδα των Συντακτών)

Ηρακλή σε προσκυνούν πριγκηπομαστούρηδες και αλητοβασιλιάδες*

Στις 6 του Σεπτέμβρη έγινε γνωστό πως η ομάδα του Ηρακλή διαλύεται. Παρά τις προσπάθειες που καταβλήθηκαν το τελευταίο διάστημα για το αντίθετο και τις διαβεβαιώσεις από την πλευρά του μεγαλομετόχου του συλλόγου, Σπύρου Παπαθανασάκη, ότι θα αναλάβει να τρέξει τις οικονομικές υποχρεώσεις, εντούτοις δεν έγινε τίποτα από τα παραπάνω, με συνέπεια το ιστορικό σωματείο να οδεύει προς την οριστική διάλυσή του. Ο Ερασιτέχνης έχει τη σκέψη να αποκτήσει το ΑΦΜ του Ηρακλή Αμπελοκήπων και να οδηγηθεί η ομάδα στην Α1 της ΕΠΣΜ. Μόλις οριστικοποιηθεί η αποχώρηση του Γηραιού, όλα δείχνουν πως πλέον τόσο η Δόξα Δράμας όσο και η ΑΕ Καραϊσκάκης θα προβιβαστούν στη Football League.
Και στο σημείο αυτό να διευκρινίσουμε πως η σχέση μας με το ελληνικό ποδόσφαιρο υποβιβάστηκε από μια σκόρπια παρακολούθηση, σε μια ψύχραιμη αδιαφορία εδώ και καιρό. Όχι προμελετημένη, όχι από άποψη, αλλά από αγνή και ξεκάθαρη βαρεμάρα. Άθλιο θέαμα, στημένα αποτελέσματα, καφρίλες, οπαδιλίκια. Μια συνθήκη που δεν θες να σνομπάρεις, αλλά από την άλλη δεν σου έρχεται κιόλας να απολογηθείς για τους λόγους που σου προκαλούν αυτή τη συμπαγή αδιαφορία. Για κάθε έναν που κάποτε έβλεπε και τώρα δεν βλέπει, που κάποτε υποστήριζε ελαφρώς χλιαρά και τώρα του έμεινε μόνο μια γενικευμένη χλιαρότητα, η επαφή με τη μπάλα γίνεται μέσα από έμμεσους τρόπους. Χαζεύοντας βιντεάκια του παρελθόντος στο youtube, μαθαίνοντας νέα που μπορεί να τους ταιριάζουν, ή φωτογραφίες που μπορεί να του ταιριάζουν. Μια ιστορία παράλληλη με αυτή του γηπέδου, με μικρή συμμετοχή, επιθυμία για αισθητική απόλαυση και μια δόση νοσταλγίας. Θέλω να πω πως όταν δεν συντρέχουν λόγοι να παθιαστείς ή να ακολουθήσεις μια ομάδα, η σχέση σου συχνά γυρνά σε αυτή την επιθυμία και η ένταση που σου έβγαινε όταν έπαιζες μπάλα με τους φίλους σου ή μάζευες χαρτάκια της Panini. Μια αναζήτηση για την τάση σου προς το παιχνίδι χωρίς πολλά συμφραζόμενα. Για το λόγο αυτός κάθεσαι και χαζεύεις βιντεάκια με τον Βασίλη Χατζηπαναγή να τριπλάρει και να ανεμίζει φορώντας τη φανέλα του Ηρακλή. Για τους ίδιους λόγους που ψάχνεις να δεις δηλώσεις του Σάββα Κοφίδη για κάποιο παιχνίδι ή κάποιο πολιτικό γεγονός. Για τους ίδιους λόγους που χαζεύεις φωτογραφίες με ευφάνταστα συνθήματα από τους οπαδούς του Ηρακλή: «Τέσσερα χρόνια λείψαμε, σκατά τα κάνατε», «Εσείς μας ρίξατε στη Γ’ εθνική, γι’ αυτό και μεις σας στείλαμε τρίτο κόμμα στη βουλή» (για την πτώση του ΠΑΣΟΚ), «Refugees welcome, tourists fuck off», «Η αλήθεια Αντώνη βρίσκεται στους sex pistols» (προς τον τότε πρόεδρο της ομάδας Αντώνη Ρέμο), «Φακ δε πολις, gamietai h astynomia», «Μια πόλη, μια ομάδα, μια τζατζίκι, μια πατάτες» (παρωδία συνθήματος του ΠΑΟΚ), «Βολιώτες ψηφοφόροι είστε για τον Μπέο» κτλ.
Και αν όλα αυτά μπορεί να μοιάζουν περισσότερο κωμικά και να περιγράφουν μια διάθεση που περιγράφει πλαγίως μια πολιτική διάθεση, οι «γριές» δεν δίσταζαν να πάρουν πολλές φορές άμεσα θέση. Όπως πχ την περίοδο του δημοψηφίσματος, όταν η Αυτόνομη Θύρα 10 έβγαζε μια ανακοίνωση υπέρ του «Όχι» που κατέληγε:
«Δεν θέλουμε να μαζεύουμε λεφτά για να βγάζουμε φίλους μας από τα κρατητήρια λόγω χρεών.
Δεν θέλουμε να χάσουμε άλλους φίλους μας, οι οποίοι μετανάστευσαν.
Δεν θέλουμε άλλο τα κανάλια της διαπλοκής να ορίζουν το μέλλον μας.
Δεν θέλουμε άλλη “δημοκρατία” τέτοιου είδους.
Δεν θέλουμε να ξαναδούμε τα ξεπλύματα εργατοπατέρες της ΓΣΕΕ να στρατεύονται με τους βιομηχάνους, ζητώντας από τον λαό να ψηφίσει αυτά εναντίων των οποίων υποτίθεται αγωνιζόταν με εθιμοτυπικές απεργίες.
Δεν θέλουμε να χαντακωθεί κάθε διεκδίκηση για τις επόμενες δεκαετίες και μάλιστα με την έγκριση του ελληνικού λαού.
Δεν θέλουμε άλλο “σώσιμο”!!!
Με το “Όχι” ο λαός κάνει ένα άλμα προς τα εμπρός, ένα άλμα που σε καμιά περίπτωση δεν μπορεί να το εκμεταλλευτεί κανένα κόμμα και καμιά κυβέρνηση, γιατί πολύ απλά το άλμα αυτό ξεπερνά πλέον το πολίτικο σύστημα ολόκληρο.
Με το “Όχι” σπάμε το φόβο και οι κυβερνήσεις φοβούνται τους λαούς που δεν φοβούνται!!!»
Ο Ηρακλής, μια από τις παλαιότερες ελληνικές ομάδες και κυπελλούχος το 1976 , ομάδα με κόσμο και ιστορία, για πολλούς η πιο πανκ ομάδα της χώρας, με παίχτες σαν τον Βασίλη Χατζηπαναγή, τον Σάββα Κωφίδη, τον Χρήστο Κωστή, τον Ιεροκλή Στολτίδη και τον Μιχάλη Κωνσταντίνου, παύει να υπάρχει. Και εδώ καταθέτουμε τη λύπη όλων των απόμακρων και τη συντροφιά του συνθήματος:
«Ήρα κουλτούρα
Σορβόνη και μαστούρα»

(στην εφημερίδα Εποχή)

Η θεωρία των δύο άκρων, ο αντικομουνισμός και ο θάνατος της λογικής

Τις ίδιες περίπου ημέρες που ο αντικομουνιστικός πυρετός χτύπαγε μια σειρά από μέτωπα, στην άλλη άκρη του Ατλαντικού ο Ντόναλντ Τραμπ δήλωνε: «καταδικάζουμε με τον πλέον κατηγορηματικό τρόπο αυτή την τεράστια επίδειξη μίσους, δογματισμού και βίας από πολλές πλευρές. Από πολλές πλευρές. Συμβαίνει εδώ και καιρό στη χώρα μας». Ο αξιαγάπητος πρόεδρος αναφερόταν στα γεγονότα του Σάρλοτσβιλ όπου νεοναζί, σκίνχεντς, μέλη της Κου Κλουξ Κλαν, μέλη του κινήματος «Ενώστε τη Δεξιά» («Unite the Right») και άλλες ομάδες ακροδεξιών συγκεντρώθηκαν για να «πάρουν πίσω την Αμερική τους». Αφορμή η μετακίνηση του μνημείου του στρατηγού Robert E. Lee από το Σάρλοτσβιλ, ο οποίος ήταν αρχηγός των δυνάμεων του Νότου στον Αμερικανικό Εμφύλιο Πόλεμο (1861-1865) και ήταν υπέρ της δουλείας.
Οι διαδηλωτές συγκρούστηκαν με αντιφασίστες και βρέθηκαν απέναντι σε ομάδες αντιδιαδηλωτών. Ακολούθησαν βία και ξυλοδαρμοί μέχρι που αυτοκίνητο με οδηγό ακροδεξιό έπεσε επάνω σε ειρηνικό πλήθος αντιφασιστών, σκοτώνοντας την 32χρονη Χέδερ Χάϊερ και τραυματίζοντας δεκάδες άλλους. Το πλήθος των ακροδεξιών φώναζε ανάμεσα σε άλλα συνθήματα «Heil Trump». Οι ίσες αποστάσεις που κράτησε ο αμερικανός πρόεδρος, η επιδεικτική απροθυμία να καταδικάσει ξεκάθαρα τους οπαδούς του, έφεραν οργή και επικρίσεις ακόμα και μέσα στο Ρεπουμπλικανικό κόμμα. Παρ όλο που ο Λευκός Οίκος έσπευσε να ανασκευάσει τις δηλώσεις του προέδρου, ο ίδιος με μήνυμά του στο twitter λίγες μέρες μετά είπε: «Λυπάμαι πολύ να βλέπω την ιστορία και τον πολιτισμό της σπουδαίας χώρας μας να ξεριζώνεται μαζί με την απομάκρυνση των όμορφων αυτών αγαλμάτων. Δεν μπορείς να αλλάξεις την Ιστορία, αλλά μπορείς να πάρεις μαθήματα από αυτή. Ρόμπερτ Λι, Στοουνγουόλ Τζάκσον, ποιος θα είναι ο επόμενος, ο Ουάσινγκτον, ο Τζέφερσον; Τι ανοησία. Επιπλέον αφαιρείται η ομορφιά από τις πόλεις μας, τα χωριά μας και τα πάρκα. Θα μας λείψουν πολύ και ποτέ δεν θα αντικατασταθούν». Η «ομορφιά» που αναφέρει εδώ ο πρόεδρος είναι η ακροδεξιά παράδοση των Ηνωμένων Πολιτειών, η δουλεία, οι σκλάβοι στα μπαμπακοχώραφα, οι νεκροί στα αμπάρια των πλοίων.
Η ίδια η υπόθεση αποκτά ειδικό ενδιαφέρον, ακριβώς, γιατί συμπίπτει χρονικά με την κουβέντα για τον αντικομουνισμό, την ταύτιση κομουνισμού και ναζισμού και γενικότερα την αναβίωση της θεωρίας των δύο άκρων στον δικό μας δημόσιο λόγο. Την ίδια ώρα που η θεωρία των δύο άκρων στην Ελλάδα διατυπωνόταν επικαλούμενη τη δήθεν ιστορική της προέλευση, στην Αμερική βλέπαμε την πολιτική της εφαρμογή. Η ίδια λογική που εξισώνει το φασίστα με τον αντιφασίστα ταυτίζει τον κομουνιστή με τον νενοναζί. Σε ιστορικό, αλλά και σε σύγχρονο πολιτικό επίπεδο. Αυτό που έχει ενδιαφέρον είναι πως ο Τραμπ στις δηλώσεις του χρησιμοποιεί την ιστορία ακριβώς για να δικαιώσει το ένα από τα άκρα που περιέγραψε. Γιατί, όπως βλέπουμε εδώ και τόσο καιρό, η θεωρία των δύο άκρων δεν έχει ποτέ της ως στόχο την ακροδεξιά. Έχει πάντοτε ως στόχο την αριστερά. Μπορεί κάποιος άνετα να είναι ακροδεξιός όπως ο Τραμπ ή ο Άδωνις Γεωργιάδης και να χρησιμοποιεί την πιο ριζοσπαστική εκδοχή της δική του ιδεολογίας (τον Ναζισμό), ώστε να καταδικάσει την αριστερά ή το κίνημα τον αντιφασιστών.

Πολύ συχνά λοιπόν, ο αντικομουνισμός δεν είναι μια πράξη κατά ενός ολοκληρωτισμού (όπως ο ίδιος επικαλείται), αλλά μια ολοκληρωτική πράξη με βασικό επιχείρημα την αντίθεση στον ολοκληρωτισμό. Τα λογικά άλματα, η επιλεκτική επίκληση ιστορικών γεγονότων, η παράφραση ιδεολογιών και απόψεων, η συνειδητή απόκρυψη δεδομένων δεν μπορούν να αποτελούν κομμάτι μιας συζήτησης. Περιγράφουν το θάνατο της λογικής ως προνομιακό πεδίο ανάπτυξης του σύγχρονου πολιτικού λόγου. Με τον ίδιο τρόπο που λειτουργούν τα Fake News που έφεραν τον Ντόναλντ Τραμπ στην εξουσία, με το ίδιο τρόπο που ο παππού της Εύας Καϊλή (ο οποίος τελικά δεν ήταν παππούς της, αλλά πρώην άντρας της γιαγιάς της ή κάτι τέτοιο) εκτελέστηκε από τους κομουνιστές. Καμία λογική, καμία απόδειξη δεν έχει σημασία. Σημασία έχει το πρόσωπο που εκφέρει τον λόγο και ο τρόπος που διαχειρίζεται το θόρυβο που ο λόγος αυτός γεννά. Μέσα από όλη αυτή τη διαδικασία, αυτό που γεννάται είναι ένα ατελείωτο νεκροταφείο επιχειρημάτων και τελικά ο ίδιος ο τάφος του πολιτικού ή ιστορικού επιχειρήματος.
(στην εφημερίδα Εποχή)

Στην ουρά

Είναι Τετάρτη ενώ αναμένεις στην ουρά. Κόσμος μπροστά και κόσμος πίσω. Μια μακρά ευθεία ανθρώπων, με κατεύθυνση, παλμό και στόχο. Ευθεία οριζόντια αποτελούμενη από κάθετα μέρη. Συνεχώς αποχωρίζεται τα στοιχεία που την αποτελούν, συνεχώς αποκτά νέα.
Η ύπαρξή της, η επιτυχία της είναι μια ισορροπία ανάμεσα σε αυτούς που χάνει και τους νέους που έρχονται. Οι στιγμές της στασιμότητας αποτελούν τον θρίαμβό της, όταν η αφαίρεση αφαιρείται από τη ροή της ουράς και η πρόσθεση συνεχώς της φέρνει νέα κομμάτια.
Γιατί ο στόχος της ουράς δεν είναι να εξυπηρετήσει· ο στόχος της ουράς δεν είναι λειτουργικός. Είναι η αυτοσυντήρησή της, η ύπαρξή της ανάμεσα σε ανθρώπους που έρχονται και ανθρώπους που φεύγουν.
Γιατί η ουρά δεν αποτελείται από ανθρώπους (αφού αυτός που μόλις μπήκε θα είναι αυτός που σε λίγο θα φύγει). Η ουρά αποτελείται από στάσεις. Από παύσεις διαδρομής. Από ένα «περίμενε» που μέχρι να το ενσαρκώσεις το έχεις τινάξει από πάνω σου.
Είναι Πέμπτη και βρίσκεσαι ακόμη στην ίδια ουρά. Η ταχύτητα της διαδοχής είναι τόσο αργή που δεν είσαι σίγουρος αν η ουρά κινείται.
Στις ουρές περιμένεις, σ' αυτές που νομοθετούν τον σπαταλημένο χρόνο μας. Με τρόπο τέτοιο που πρώτα να γίνεται αντιληπτή η ενσάρκωση της σπατάλης και πολύ μετά η ουσία της.
Σε κάθε ουρά περιμένουμε στην πραγματικότητα το ίδιο πράγμα. Μια επικύρωση του γεγονότος πως ο χρόνος περνά, πως υπάρχουν τρόποι να τον εκμεταλλευτείς και να τον αξιοποιήσεις και πως σίγουρα ο τρόπος αυτός της ουράς δεν είναι ένας από αυτούς.
Τώρα είναι Τρίτη. Και συ θα στοιχημάτιζες πως ήρθες στην ουρά Τετάρτη. Πως σίγουρα από τη στιγμή που ήρθες έχουν περάσει τουλάχιστον δύο μέρες. Πως στέκεσαι εδώ αρκετά ώστε να ξέρεις πως δεν είναι Τρίτη.
Και όμως, συνειδητοποιείς πως ο χρόνος της ουράς δεν είναι ο έξω χρόνος. Αλλά ένας χρόνος που η ίδια η ουρά επιλέγει και επιβάλλει.
Το μόνο σίγουρο είναι πως είναι Τρίτη. Το κινητό σου το επιβεβαιώνει, οι γύρω σου συνηγορούν υπέρ του γεγονότος, όλα δείχνουν την ημέρα αυτή ως βεβαιότητα.
Και ακόμα κι αν αμφιβάλλεις, μουδιασμένος καθώς είσαι απ' όλα τα λεπτά της αναμονής που με δύναμη πέφτουν στο πρόσωπό σου, είσαι έτοιμος να δεχτείς οτιδήποτε. Και προσπαθείς να ξηλώσεις τον χρόνο, να περάσουν οι ώρες, να περάσουν τα λεπτά της αναμονής.
Ακόμα και αν έχεις περάσει από τόσες και τόσες ουρές στη ζωή σου, δεν είσαι ποτέ έτοιμος. Τίποτα δεν σε έχει προετοιμάσει για την αναμονή της ουράς. Δεν ανέπτυξες ποτέ καμία δεξιοτεχνία ώστε να μάθεις να εκμεταλλεύεσαι τον χρόνο της. Και τότε αρχίζεις να αναπολείς.
Και καταλήγεις να σκέφτεσαι όλες τις ουρές στις οποίες περίμενες για τόσους διαφορετικούς λόγους. Αλλά ο λόγος πάντα φθίνει στη μνήμη.
Δεν θυμάσαι το γιατί, τον στόχο που σε έφερε σε αυτή την ορθοστασία. Το μόνο που θυμάσαι είναι οι ουρές. Ολες αυτές οι ουρές που κυκλώνουν τον χρόνο σου απειλητικά σαν να επιθυμούν να του επιτεθούν, σαν να επιθυμούν να τον υποτάξουν. Και τότε καταλαβαίνεις πως δεν υπήρξαν ποτέ ουρές. Πως ήταν πάντοτε η ίδια η ουρά στην οποία περίμενες.
Ω, δεν θα ήταν όμορφη μια προαποφασισμένη συμφωνία; Σε όλη μας τη ζωή να μην περιμέναμε ποτέ μας στην ουρά. Και μόνο καθώς πλησιάζουμε προς το τέλος του βίου μας, όλος ο χρόνος της αναμονής, όλος ο χρόνος που θα περιμέναμε στις ουρές να ερχόταν ολόκληρος σαν τελική υποχρέωση.
Να περιμέναμε σε μία και μόνο ουρά (που θα περιείχε όλη την ποσότητα ουρών που αποφύγαμε στη ζωή μας), η οποία θα τελειώνει ταυτόχρονα με τον βίο μας.
Ναι, μια τέτοια συμφωνία θα έκανε την αναμονή μας στην ουρά σίγουρα πιο ενδιαφέρουσα. Ακόμη και αν ο χρόνος που μας περίσσεψε -ο χρόνος αυτός της πρώτης, της τελευταίας και ταυτόχρονα της μόνης ουράς- είναι μια ατελείωτη Τετάρτη.

(στην Εφημερίδα των Συντακτών)

Το ψεύδος ως είδηση, η είδηση ως ψεύδος

«Σάλο έχει προκαλέσει η απόφαση της υπουργού Διοικητικής Ανασυγκρότησης, Ολγας Γεροβασίλη, να συμπεριλάβει επίδομα χειρισμού σφραγίδας για τους υπαλλήλους του δημόσιου τομέα, σε νομοσχέδιο που έρχεται προς ψήφιση στη Βουλή».
Η είδηση έκανε τον γύρο του διαδικτύου, μπήκε στον έντυπο «Βηματοδότη», στο «Πρώτο Θέμα», στον «Ελεύθερο Τύπο», στην «Athens Voice» και στο iefimerida.
Προφανώς η είδηση ήταν ψευδής. Ξεκίνησε πριν από κάποιους μήνες από το σατιρικό σάιτ ψευδών ειδήσεων «το βατράχι», αναπαράχθηκε χωρίς κριτική και μεταμορφώθηκε σε πραγματική είδηση.
Το υπουργείο Διοικητικής Ανασυγκρότησης τη διέψευσε, αφού πρώτα είχε γίνει ο κακός χαμός στο διαδίκτυο.
Η καθαυτό είδηση δεν έχει τόση σημασία όση έχουν αυτά που η συγκεκριμένη ιστορία αναδεικνύει: τον ρόλο και τη σημασία της πληροφορίας και της διαχείρισής της, την κατάσταση της δημοσιογραφίας, την ανάδειξη των «fake news» σε πολιτικό εργαλείο αλλά και την υφή των ίδιων των ειδήσεων.
Ενδεικτική η στάση του ΣΚΑΪ που ουσιαστικά υποστήριξε πως δεν έχει σημασία το γεγονός πως το δημοσίευμα είναι ψεύτικο αλλά πως ουσιαστικά θα μπορούσε να είναι αληθινό, μια και η συγκεκριμένη κυβέρνηση τέτοια κάνει.
Ουσιαστικά οι δημοσιογράφοι ψάρεψαν «αληθινότητα» από μια είδηση που οι ίδιοι έλεγαν πως είναι ψευδής, ενώ στη συνέχεια έμοιαζαν να αμφιβάλλουν για τους εαυτούς τους.
Τελικά, η συζήτηση κατέληξε με τον Αρη Πορτοσάλτε να ειρωνεύεται τους δημόσιους υπαλλήλους και να κάνει λόγο για το αίσχος του δημόσιου τομέα.
Εκεί που θα κατέληγε, δηλαδή, η συζήτηση αν η είδηση ήταν αληθινή, οι παρουσιαστές, ενσαρκώνοντας ουσιαστικά τους ρόλους τους χωρίς κουστούμια, ανέβασαν δημοσίως για όλους εμάς την παράσταση με τίτλο: «Μην αφήνεις την αλήθεια να σου χαλάσει μια καλή ιστορία».
Θα μπορούσαμε να δούμε την όλη ιστορία ως ενδεικτική για τον τρόπο που τα κυρίαρχα μέσα αντιμετωπίζουν τους πολιτικούς τους εχθρούς. Είναι ακόμα πιο ενδεικτική για το είδος μιας συγκεκριμένης δημοσιογραφίας σε μια συγκεκριμένη εποχή.
Οι ειδήσεις των πηχυαίων τίτλων ζητούν να προσφέρουν δράμα και όχι πληροφόρηση. Συγκίνηση, οργή, σκανδαλισμό, δάκρυα. Το σχήμα της είδησης ζωγραφίζεται αποκλειστικά από το θυμικό.
Από την είδηση που θα κερδίσει το μάτι στην ταχύτατη ροή της διαδικτυακής πληροφόρησης.
Και αν δεχτούμε πως κάθε είδηση τονίζεται ή υποβαθμίζεται, αποκτά εστίαση σε συγκεκριμένες της λεπτομέρειες, τιτλοφορείται με συγκεκριμένους όρους κτλ., τότε συνειδητοποιούμε εύκολα πως το ποσοστό αλήθειας μιας είδησης είναι απλώς ένα στοιχείο ανάμεσα στα άλλα· ένα στοιχείο που (όπως αποδεικνύει και η πρόσφατη ιστορία από το «βατράχι») μπορεί και να λείπει.
Στη διπλή τους κίνηση τα fake news μετατρέπουν το ψεύδος σε είδηση και την κάθε είδηση σε ψεύδος.
Και κάτι τέτοιο δεν αποτελεί απλώς μια «τεχνική δυσκολία» μιας νέας εποχής, ούτε ένα χαρακτηριστικό των ειδησεογραφικών κέντρων που είτε από δόλο είτε από αδυναμία καταλήγουν στην παραπληροφόρηση.
Το θέμα είναι πολιτικό, ηθικό σχεδόν οντολογικό για την ίδια τη σημασία της αλήθειας στις σύγχρονες κοινωνίες.
Τα «fake news» παραμένουν ακόμα κι όταν διαψευστούν. Ως υπονοούμενα, ως χθεσινές αναρτήσεις, ως μια φήμη που θα ανασυρθεί σε κάποια μελλοντική κουβέντα.
Ζητούν χώρο εντός του αληθινού ακόμα κι αν διαψευστούν, υπάρχουν ως αποδείξεις ακόμη κι όταν δεν αποδεικνύουν, επιτελούν τον στόχο τους ακόμα κι όταν δεν είναι ειδήσεις.
Η περίπτωση της Ηριάννας είναι ενδεικτική για τον ρόλο που μπορεί να παίξει μια ψευδής είδηση.
Το γεγονός πως το επώνυμό της ήταν ίδιο με αυτό υφυπουργού του ΣΥΡΙΖΑ ήταν αρκετό ώστε η ίδια να βαφτιστεί συγγενής του και τελικά, μέσα από αέναες συζητήσεις και χυδαιολογίες, να καταλήξουμε στο συμπέρασμα πως η Αριστερά ταυτίζεται με την τρομοκρατία.
Το γεγονός πως η ίδια η κοπέλα δεν έχει σχέση ούτε με την τρομοκρατία ούτε με τον υφυπουργό δεν παίζει απολύτως κανέναν ρόλο.
Η «είδηση» έπαιξε τον ρόλο της, το υπονοούμενο έμεινε και καλό θα είναι να θυμόμαστε τη συγκεκριμένη σπέκουλα και να δούμε τι ρόλο θα παίξει στην απόφαση του δικαστηρίου τον Σεπτέμβριο.
Γιατί αυτό που είναι τελικά ψεύτικο στα «fake news» είναι η αλήθεια που περιέχουν. Η αλήθεια που δημιουργούν ως αποτέλεσμα, είναι απολύτως πραγματική.

(στην Εφημερίδα των Συντακτών)

Τα Εξάρχεια, η Βαρκελώνη, και η φαντασιακή γεωγραφία της ανομίας

Στο σκεπτικό της απόφασης, για την Ηριάννα και τον Περικλή ως ενοχοποιητικό στοιχείο εμφανίζονται κάποια ταξίδια στο εξωτερικό και κυρίως αυτό στη Βαρκελώνη: «Γίνονται ταξίδια στο εξωτερικό, όπως στη Βαρκελώνη του Περικλή Μπ. και του Κωνσταντίνου Π. (συντρόφου της Ηριάννας που έχει αθωωθεί), αδικαιολόγητα, όχι για αναψυχή, ήτοι σε πόλη της Ισπανίας που είναι γνωστή για την εκεί δράση ανάλογων τρομοκρατικών οργανώσεων».
Το συγκεκριμένο απόσπασμα λειτουργεί διαλεκτικά με την απόφαση την οποία υποστηρίζει. Η αντίθεση ανάμεσα στη σοβαρότητα που έχουν οι επιπτώσεις μιας τέτοιας απόφασης για τη ζωή δύο νέων ανθρώπων, και τη γελοιότητα του σκεπτικού, δημιουργεί ένα μείγμα οργής, απόγνωσης και χλευαστικού γέλιου. Τι άλλο, όμως, σηματοδοτεί η περιγραφή μιας πόλης, όπως η Βαρκελώνη, ως άντρο τρομοκρατίας και καθιστά μια επίσκεψη στην πρωτεύουσα της Καταλονίας ικανοποιητικό στοιχείο καταδίκης; Τι υπάρχει πίσω από τη γελοιότητα;
Η Βαρκελώνη στη συγκεκριμένη πρόταση παίζει το ρόλο μιας αναβαθμισμένης αναφοράς στα Εξάρχεια. Αναφορά σε έναν τόπο που στο φαντασιακό δικαστών, δημοσιογράφων συγκεκριμένων εντύπων ή φαιδρών πολιτικών, ταυτίζεται με πράξεις ανομίας, κοινωνικής έκρηξης και αναταραχής. Στην πραγματικότητα ούτε η Βαρκελώνη, ούτε τα Εξάρχεια είναι υπαρκτοί γεωγραφικοί προσδιορισμοί. Είναι ένας μη-τόπος, μια φαντασιακή γεωγραφία ανεστραμμένων αξιών. Περιοχές οικοδομημένες από στερεότυπα, φήμες, μυθολογικές κατασκευές όμοιες με πολιτικά Σόδομα και Γόμορρα. Για τον λόγο αυτό οι απόψεις, η αρθρογραφία, ακόμα και οι αναφορά σε συζητήσεις, δεν οφείλουν να έχουν αποδεδειγμένα στοιχεία. Στη Βαρκελώνη κατοικούν αποκλειστικά τρομοκράτες, με τον ίδιο τρόπο που τα Εξάρχεια δεν έχουν σούπερ μάρκετ ή τράπεζες (σύμφωνα με παλαιότερο κείμενο-ρεπορτάζ της Καθημερινής, ή του Protagon ή κάποιου αντίστοιχου φιλελέ κόμβου). Τίποτα δεν χρειάζεται να αποδειχτεί ή να έχει σχέση με την πραγματικότητα, αφού δεν μιλάμε για έναν υπαρκτό τόπο. Τα Εξάρχεια, η Βενεζουέλα, η Κούβα, η Βόρεια Κορέα, οι περιοχές ελεύθερου κάμπινγκ, οι καταλήψεις στέγης, αποτελούν έναν ενιαίο τόπο. Μια περιοχή όπου οι εκάστοτε χρήστες της περιγραφής εντάσσουν μέσα της τόσο το φόβο όσο και την ανεστραμμένη τους επιθυμία. Στον τόπο αυτό οι αναρχικοί πετούν από ταράτσα σε ταράτσα, οι σκύλοι είναι εκπαιδευμένοι να επιτίθενται σε αστυνομικούς και τα πάντα φλέγονται. Εδώ η πρέζα είναι το ίδιο με την πολιτική, κάτι κακό με το οποίο δεν πρέπει να έρθεις σε επαφή. Εδώ άρρωστα μυαλά γράφουν τα εγκλήματα που θα διαπράξουν σε μορφή διηγήματος και τα εκδίδουν. Εδώ κάποιοι απεργάζονται την καταστροφή κρατών και κυβερνήσεων, ησυχίας και τάξης.
Όλη αυτή η μυθοποιητική παράμετρος δεν περιγράφει μόνο απόσταση από την πραγματικότητα και σκοταδισμό. Εμπεριέχει ουσιαστικά και μια επιθυμία προς το μυθικό αυτό τόπο. Με τον ίδιο τρόπο που λειτουργούσε το Μεξικό σε κάθε παλιό γουέστερν, με τον ίδιο τρόπο που λειτουργούσε ο κόσμος των «ευγενών αγρίων» για την παλαιά Ευρώπη. Ένας τόπος που στην πραγματικότητα θαυμάζεις, αφού στο φαντασιακό σου περιγράφει την αντιστροφή της μιζέριας σου, την άρση των κανόνων και των σκληρών κολάρων που έδωσαν σχήμα στη ζωή σου. Ένας τρόπος που για αυτόν ακριβώς το λόγο θες να υποτάξεις και να εξαφανίσεις.
Βρισκόμαστε, λοιπόν, μπροστά στο εξής παράδοξο: από τη μία αυτός ο μυθοποιημένος κόσμος να μην υπάρχει στην πραγματικότητα, και από την άλλη όποιος κατοικεί στον τόπο αυτό (σύμφωνα με την κρίση των εκάστοτε) να καταγράφεται ως εχθρός και να καταδικάζεται.

(στην εφημερίδα Εποχή)

Ιπτάμενη ορθοστασία

Την έγκριση της Υπηρεσίας Πολιτικής Αεροπορίας της Ιρλανδίας περιμένει η αεροπορική εταιρία χαμηλού κόστους, Ryanair, με σκοπό να συμπεριλάβει στις πτήσεις της όρθιους επιβάτες. Οι επιβάτες θα κάθονται σε ειδικά διαμορφωμένα σκαμπό και θα έχουν ζώνη στη μέση τους. Όσοι προτιμήσουν τη συγκεκριμένη προσφορά θα έχουν έκπτωση από 20% ως 50%.
Ο διευθύνων σύμβουλος, Μάικλ Ο’ Λίρι, τόνισε πως εφόσον το αίτημά του λάβει έγκριση από την αρμόδια αρχή, ο ίδιος θα παραγγείλει αρκετά «τροποποιημένα» αεροσκάφη νέας γενιάς, με χώρους για ορθίους και σκαμπό. Όπως υπολογίζεται θα αυξηθεί ο τυπικός χώρος επιβατών ενός αεροσκάφους μεσαίου μεγέθους κατά 50% και το κόστος λειτουργίας κάθε αεροπλάνου θα μειωθεί κατά 25% περίπου.
Το μέτρο δεν είναι κάτι τελείως νέο. Η ευρωπαϊκή βιομηχανία κατασκευής αεροσκαφών, Airbus. δημιούργησε πρώτη φορά αυτόν τον τύπο θέσης το 2003. Από τότε έγιναν αρκετές προσπάθειες προώθησης της συγκεκριμένης θέσης σε αγορές της Ασίας και της Ευρώπης χωρίς αποτέλεσμα. Απ’ όσο, όμως, φαίνεται, η πρόταση μοιάζει πιο κοντά στην υλοποίησή της από ποτέ.
Η κίνηση μπορεί να ιδωθεί ως μια από τις κινήσεις εξοικονόμησης που επιφέρουν κέρδη στις διάφορες αεροπορικές εταιρείες. Λεπτότερες άρα περισσότερες θέσεις, ειδικές ρήτρες σε σχέση με το check-in, προσφορές, ειδική πολιτική για τις χειραποσκευές κτλ.

Παρόλαυτα η πρόταση δεν εκπροσωπεί μια νέα πατέντα, απλώς ένα τρόπο για την εταιρία να εξοικονομήσει περισσότερα λεφτά. Στην πραγματικότητα περιγράφει έμπρακτα ένα διαχωρισμό. Με τον ίδιο τρόπο που εντός της καμπίνας του αεροσκάφους υπάρχει η πρώτη και η οικονομική θέση. Αν, όμως, αυτός ο διαχωρισμός δημιουργήθηκε σε μια περίοδο όπου διευρυμένες μάζες είχαν την δυνατότητα να ταξιδέψουν με αεροπλάνο και να απολαύσουν ισότιμα τις υπηρεσίες, η νέα ρύθμιση έρχεται σε μια τελείως διαφορετική εποχή. Η βασική διαφορά είναι πως οι θέσεις όρθιων και οι οικονομικές θέσεις (σε αντίθεση με την α’ θέση) είναι μαζικές. Άρα ο διαχωρισμός δεν περιγράφει κάποιους που επιλέγουν να μείνουν εκτός συνόλου. Αντίθετα περιγράφει τη διάσπαση του συνόλου και την ορατή του περιγραφή με οικονομικά κριτήρια.
Ο διαχωρισμός αυτός εντός της κατανάλωσης ενός προϊόντος ίσως να μην μοιάζει σημαντικός. Στην πραγματικότητα, όμως, περιγράφει την ένταξη και εκμετάλλευση μίας κατάστασης άρα ουσιαστικά και την καταγραφή της ως δεδομένης. Όσο και να μοιάζει τραβηγμένο, το νέο μέτρο περιγράφει τη διάσπαση της μεσαίας τάξης (και μάλιστα σε διεθνές επίπεδο) και τη φτωχοποίηση ενός σημαντικού κομματιού της (αν όχι της πλειοψηφίας). Με τον τρόπο αυτό η εταιρεία διευκολύνει τα φτωχοποιημένα στρώματα, αναγνωρίζοντας τη δυναμική της αύξησης της φτωχοποίησης. Δεν μειώνει τα εισιτήρια, αλλά αφαιρεί τις ανέσεις. Με τον τρόπο αυτό οι επιβάτες της οικονομικής θέσης αναβαθμίζονται (ενώ μένουν σταθεροί) ενώ οι μακάριοι προνομιούχοι της πρώτης θέσης γίνονται πια αριστοκρατία.

Στην πραγματικότητα, όμως, το δώρο προς την εταιρεία, προς τους επιβάτες δεν είναι η οικονομική όρθια θέση με μικρότερο αντίτιμο αλλά η δημιουργία αυτής της μεσαίας θέσης. Της θέσης αυτής που σε κάνει να ανακουφίζεσαι επειδή δεν είσαι όρθιος και κρυφά να επιθυμείς την άνοδό σου στην α’ κατηγορία. Η υπενθύμιση πως υπάρχουν χειρότερα, πως αν δεν δουλέψεις περισσότερο και αν δεν κινηθείς σωστά μπορεί να εξοριστείς στην ορθοστασία. Η υπενθύμιση πως τα πάντα είναι ρευστά και πως η ταξική κινητικότητα ισχύει πια πλειοψηφικά προς τα κάτω.
Η θέση όρθιων είναι το μαστίγιο της γαλέρας που κάνει το αεροπλάνο να κινείται. Και αυτός που τραβάει κουπί είναι τελικά ο πανικός των πάλαι ποτέ «κανονικών επιβατών». Δηλαδή όλων μας.

(στην εφημερίδα Εποχή)

AirBnb: ο διαμοιρασμός και η διάβρωση

«Πολλοί από τους φίλους μου νοικιάζουν το σπίτι τους μέσω AirBnb για ένα μήνα και το μήνα εκείνο φιλοξενούνται σε φίλους ή συγγενείς τους. Είναι ένας τρόπος για ένα επιπλέον εισόδημα». Αυτό μου έλεγε φίλη από το Παρίσι περιγράφοντας ένα νέο χαρακτηριστικό μιας αιώνιας πόλης. Προφανώς η ενοικίαση μέσω AirBnb δεν είναι ένα χαρακτηριστικό που αφορά αποκλειστικά το Παρίσι, αλλά ουσιαστικά κάθε δυτική πόλη (ή τόπο διακοπών). Πολλοί από μας είδαν αυτές τις ενοικιάσεις ως έναν νέο εύκολο τρόπο, ώστε να αποφύγεις τις υπέρογκες τιμές των ξενοδοχείων, να βιώσεις μια πόλη με τρόπο πιο αληθινό, μακριά από την αποστείρωση της ρεσεψιόν ή το άβολο των Hostels. Κάποιοι άλλοι ως τρόπο για κάποια έξτρα χρήματα, σε μια περίοδο που δεν αφήνει διεξόδους. Και όπως κάθε καινοτομία, υποδεχτήκαμε την AirBnb σαν ένα νέο μαγικό εργαλείο που μας απελευθερώνει από δυσκολίες, ενώ ταυτόχρονα επιβεβαιώνει την τεχνική μας εξοικείωση με τον υπέροχο νέο κόσμο. Και μέσα στη βιασύνη και τον ενθουσιασμό ξεχάσαμε να σκεφτούμε πως κάθε τι έρχεται συνήθως και με τις αρνητικές του επιπτώσεις.

H AirBnb (Airbedandbreakfast) είναι ιστοσελίδα καταχώρησης, εύρεσης και ενοικίασης καταλυμάτων. Η πλατφόρμα φέρνει σε επικοινωνία τον οικοδεσπότη με τον πελάτη, ενώ είναι ταυτόχρονα υπεύθυνη για τη διεκπεραίωση της διαδικασίας της κράτησης. Ο καθένας είναι ελεύθερος να νοικιάσει το σπίτι του για ένα συγκεκριμένο χρονικό διάστημα, παρουσιάζοντάς το σε ένα κοινό εκατομμυρίων χρηστών.
Η AirBnb εντάσσεται στην καινοτομία της οικονομίας του διαμοιρασμού. Μέσω του διαδικτύου και αποφεύγοντας τη γραφειοκρατία, τους φόρους κτλ κάποιος μπορεί νοικιάσει παροχές, υπηρεσίες και αντικείμενα σε προσιτές τιμές κάτω από συγκεκριμένους όρους. Καταλύματα στην AirBnb, ερασιτέχνες ταξιτζήδες στην Uber, ποδήλατα στη Liquid, φαγητό από ερασιτέχνες μάγειρες στη Cookisto και πάει λέγοντας. Η οικονομία του διαμοιρασμού είναι ένας νέος κόσμος ορισμένος με βάση τις ανάγκες και τις δεξιότητες μιας νέας εποχής. Οι δυνατότητες της νέας τάσης μοιάζουν να μην εξαντλούνται και τα οφέλη είναι άλλωστε πολλά. Κοινωνικά, οικονομικά ακόμη και οικολογικά. Όπως όμως είπαμε κάθε τι έχει και τις επιπτώσεις του.

«Η Λισαβόνα ήταν το κοινό μυστικό της Ευρώπης. Μια πανέμορφη πόλη που μπορεί να μην ήταν τουριστικός προορισμός, όπως η Βαρκελώνη ή το Βερολίνο, αλλά μια πόλη που ήξερε να μαγεύει με τους όρους που η ίδια έθετε. Με τις γειτονιές, τους δρόμους και τα σπίτια της. Σήμερα η Λισαβόνα μοιάζει με διάδρομο χρηστών AirBnb. Πριν μερικούς μήνες παραπάνω από τα μισά διαμερίσματα της πολυκατοικίας στην οποία μένω, ενοικιάστηκαν. Για ένα μήνα δεν μπορούσαμε να κοιμηθούμε από τα καθημερινά πάρτι. Είναι μέρες που η πόλη μοιάζει ξένη. Πρώτη φορά σκέφτομαι να μετακομίσω στην επαρχία». Αυτό μου έλεγε ένας πορτογάλος φίλος πριν μερικούς μήνες και το πρώτο που σκέφτηκα είναι πως υπερβάλει. Τι έκταση, άλλωστε, θα μπορούσε να έχει το φαινόμενο;
Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα που δημοσιεύτηκε στην Καθημερινή, μόνο στο κέντρο της Αθήνας ο αριθμός των προς εκμίσθωση ακινήτων μέσω AirBnb ανέρχεται πλέον σε 5.127, πριν από 9 μήνες το μέγεθος ήταν κάπου στις 2.500 κατοικίες. Με λίγα λόγια το φαινόμενο αφορά και την Ελλάδα και μάλιστα με όρους κλιμάκωσης.
Δεν μου αρέσει να μεμψιμοιρώ (τουλάχιστον στα άρθρα μου), δεν είμαι τεχνοφοβικός, έχω χρησιμοποιήσει AirBnb και είμαι σίγουρος πως θα ξαναχρησιμοποιήσω χωρίς δεύτερη σκέψη. Αυτό που θέλω να καταθέσω είναι ένας προβληματισμός σε σχέση με την διάβρωση που μπορεί να επιφέρει σε ένα κοινωνικό ιστό μια τέτοια διαδικασία. Μια διαδικασία κατά την οποία τα σπίτια είναι δυνάμει ξενώνες, το ιδιωτικό εύκολα μπορεί να μετατραπεί σε ενοικιαζόμενο και ο μόνιμος κάτοικος σε ιδιοκτήτη-ενοικιαστή. Πώς αντιλαμβάνεσαι μια πόλη ή μια γειτονιά όταν απλά περνάς από αυτήν, όντας ένας αποσπασματικός κάτοικος; Τι θα σήμαινε για μια γειτονιά η πλειοψηφία των σπιτιών της να μετατρέπονταν σε πρόχειρα ξενοδοχεία; Γιατί αν για τις υπόλοιπες πλευρές της κριτικής που μπορεί να δέχεται η AirBnb (οικονομική, θεσμική, όροι ασφάλειας) μια σχετική ρύθμιση από την πλευρά του κράτους μοιάζει ικανή να απαντήσει, δεν έχω δει πουθενά έναν προβληματισμό που θα έρχεται ταυτόχρονα με τις ευκολίες, τον κοσμοπολιτισμό και τα οικονομικά οφέλη που προσφέρει η AirBnb.
Οι πόλεις αλλάζουν με πολλαπλούς τρόπους και μεις καλούμαστε να απαντούμε στα ερωτήματα την ώρα που φυτρώνουν.

(στην Εφημερίδα Εποχή)

Ολα για την Εύα*

Δεν πέρασε καλά καλά μια βδομάδα από το συγκινητικό ξέσπασμα της ευρωβουλευτή της Ελιάς Εύας Καϊλή κατά του υπουργού Σταύρου Κοντονή.
Το άρθρο-ξέσπασμα ξεκίναγε: «Κοντονή ακούς; Κομμουνιστές εγκληματίες σκότωσαν τον παππού μου. Ακούς; Κομμουνιστές εγκληματίες έκαψαν το σπίτι της οικογένειάς μου, αφού το καταλήστεψαν. Φοβισμένες οι γυναίκες του σπιτιού» κτλ.
Και συνέχιζε: «Οι δικές μας ιστορικές μνήμες είναι ριζωμένες μέσα μας, δεν θα ξεχάσουμε ποτέ. Κι αν ο ΣΥΡΙΖΑ ενοχλείται από τις εθνικές επετείους, τις παρελάσεις, την ιστορική μνήμη, τη γλώσσα, την παράδοση, την παιδεία, την αριστεία, τα σύμβολα, τις αξίες, αν δεν θέλει να θυμάται, αυτό είναι ύβρη για τους Ελληνες και μετά την ύβρη έρχεται η νέμεσις. Αυτή η θρασύτατη κυβέρνηση, που με εντολές ξένων ξεπουλάει την περιουσία των Ελλήνων, δεν έχει ιδεολογία, παρά μόνο ιδιοτέλεια, ιδεοληπτικές εμμονές και πλάνο αποδόμησης και κατάλυσης του κράτους». Και τελείωνε: «Αυτά, Κοντονή. Ρώτα για να μαθαίνεις».
Το κείμενο προκάλεσε διάφορες αντιδράσεις. Κάποιοι χειροκρότησαν συγκινημένοι, κάποιοι ένιωσαν αμηχανία, η εφημερίδα «Στόχος» το αναδημοσίευσε (Αίμα-τιμή-Εύα Καϊλή, φώναξαν κάποιοι κακοπροαίρετοι) και ο Πολάκης σχολίασε πως το πιθανότερο είναι ο παππούς να ήταν δωσίλογος.
Αλλη μια κουβέντα για τα εγκλήματα του κομμουνισμού ξεκίνησε. Ολα αυτά μέχρι να αποκαλυφθεί από τον Νίκο Μπογιόπουλο πως η Καϊλή ψεύδεται, αφού μια σειρά από δημοσιεύματα για την οικογενειακή της κατάσταση αποδεικνύουν πως ο παππούς της δεν πέθανε στην Κατοχή ή στον Εμφύλιο.
Η ίδια έσπευσε να διευκρινίσει πως δεν σκότωσαν τον παππού της αλλά τον πρώτο άντρα της γιαγιάς της οι κομμουνιστές εγκληματίες (δεν είμαι σίγουρος πως είναι το ίδιο) και πως όλα τα σχόλια, οι διαμαρτυρίες και τα μπινελίκια για το ψέμα κάτω από την ανάρτησή της είναι προϊόντα προκατάληψης και προσπάθειας δολοφονίας χαρακτήρα στο όνομα της ιδεολογίας.
Μέχρι και σήμερα η ευρωβουλευτής περνά σημαντικό χρόνο της ημέρας σβήνοντας σχόλια κάτω από την ανάρτησή της. Υβριστικά και μη.
Φυσικά η ερώτηση που προκύπτει είναι γιατί ασχολούμαστε με όλα αυτά.
Η στάση της Καϊλή, το ύφος και το περιεχόμενο του κειμένου, η χρήση του ψεύδους είναι ενδεικτικά για τους όρους με τους οποίους γίνεται η κουβέντα γύρω από την Ιστορία, την ιδεολογία και τελικά την ίδια την πολιτική και συνδέεται άμεσα με την κουβέντα γύρω από τον αντικομμουνισμό όπως την περιγράψαμε και στο προηγούμενο άρθρο της στήλης.
Το κείμενο επικαλείται ως επιχείρημα την αμηχανία που σου προκαλεί μια προσωπική απώλεια. Μια απώλεια που δεν μπορεί να μπει στη ζυγαριά απέναντι από οποιοδήποτε άλλο επιχείρημα, μιας και οι απώλειες διατάζουνε σιωπή.
Οταν όμως η απώλεια αποδεικνύεται ψευδής, αυτό που παραμένει είναι η διαταγή της σιωπής.
Και η χρήση της εξαπάτησης ως νόμιμου πολιτικού εργαλείου. Στο κείμενο ο αντικομμουνισμός μπαίνει στο ίδιο επίπεδο με τις εθνικές επετείους, τις παρελάσεις, την ιστορική μνήμη, τη γλώσσα, την παράδοση, την παιδεία, την αριστεία, τα σύμβολα, τις αξίες.
Ολα παρατάσσονται στη σειρά προσπαθώντας να προσδιορίσουν τον «κοινό τόπο».
Τα αποδεκτά αυτά χαρακτηριστικά που σε κάνουν «Ελληνα». Ενας αχταρμάς όπου η χαρωπή αφέλεια, το ψεύδος και η σκέψη επιπέδου έκφρασης-έκθεσης Γυμνασίου έρχονται να συναντήσουν την Ακροδεξιά.
Εχει επίσης ενδιαφέρον πως το κείμενο αυτό γράφτηκε από την Καϊλή, πολιτικό μέλος του ΠΑΣΟΚ.
Ενός κόμματος που δομήθηκε και απέκτησε περιεχόμενο ακριβώς πάνω στη διαχωριστική γραμμή Δεξιάς-Αριστεράς (ο λαός δεν ξεχνά τι σημαίνει Δεξιά, μη προνομιούχοι, μια σειρά από ρητορικά και αισθητικά σημεία), με την οικειοποίηση της Αριστεράς και των συνθημάτων της, ενός κόμματος που συνεργάστηκε με τον Μάρκο Βαφειάδη και αναγνώρισε την Εθνική Αντίσταση.
Ενός κόμματος που ταυτόχρονα δημιούργησε έναν αντιπολιτικό πολτό του lifestyle, της κολεγιάς και της εικόνας.
Εναν πολτό μέσα από τον οποίο βγαίνουν τέτοια κείμενα, τέτοιοι τρόποι αντιμετώπισης της Ιστορίας και της ιδεολογίας, τέτοιες πολιτικές ηθικές και στρατηγικές και τέτοιοι πολιτικοί.
*Αναίτια αναφορά στην ταινία «All about Eve» του Τζόζεφ Λ. Μάνκιεβιτς, με πρωταγωνίστρια την Μπέτι Ντέιβις, αποκλειστικά για λόγους εντυπωσιασμού του αναγνώστη.

(στην Εφημερίδα των Συντακτών)