Είναι αυτό το συναίσθημα πως ό,τι άλλο κείμενο και να γράψεις θα έχει ελάχιστη σημασία, οριακά θα σου φανεί σαν υποκρισία. Είναι αυτή η αίσθηση της κόπωσης της έκπληξης, της κοινοτοπίας του τραγικού. Όταν σιγά σιγά συνηθίζουμε στα ακήρυχτα γεγονότα και τα παρακολουθούμε με τη θεαματική απόσταση του θεατή (αλλά και την ταυτόχρονη ανέξοδη εμπλοκή του).
Χτυπήματα και εύκολες απαντήσεις
Τα γεγονότα στη Νίκαια. Συνταρακτικά και ταυτόχρονα κοινότοπα μέσα στην επανάληψη των χτυπημάτων. Να σε ξαφνιάζουν αλλά ταυτόχρονα να τα βλέπεις ως αναμενόμενα, ως κάτι που όλοι περιμέναμε (ίσως οι περισσότεροι μέσα στο Euro). Και μαζί όλο το πλέγμα των καταστάσεων που συνορεύουν, το πλέγμα των θεμάτων, των διαφορετικών ειδών ρητορικής ή επιχειρηματολογίας, τα αντανακλαστικά και οι σχηματοποιημένες αντιδράσεις που επαναλαμβάνονται και αυτές. Οι εύκολες και απόλυτες απαντήσεις. Η υπεραπλουστευτική λογική των διπόλων καλό/κακό, ανατολή/δύση, ISIS/ ελεύθερος κόσμος, φως/σκοτάδι. Η προσπάθεια να αναλύσεις ένα φαινόμενο που στοχεύει ακριβώς να δημιουργήσει απόλυτα περιγραμμένα μέτωπα, με μια φτηνή αισθητική που ηθικίζει (ή με μια φτηνή ηθική που αισιθητικοποιείται, δεν μπορώ να καταλήξω).
Η ρητορική που θέλει τους τζιχαντιστές να χτυπούν το δυτικό τρόπο ζωής (ενώ τα περισσότερα από τα χτυπήματα τον τελευταίο καιρό συμβαίνουν σε χώρες κυρίως της Ασίας. Άλλο αν δεν τους δίνουμε αντίστοιχη σημασία), η ανάλυση που θέλει τα χτυπήματα στην Γαλλία να προκύπτουν από το αποικιοκρατικό της παρελθόν (και οι υπόλοιπες αποικιοκρατίες; Γιατί δεν έχουμε χτυπήματα και εκεί; Ή έστω τόσο συχνά). Οι εύκολες κραυγές για πόλεμο από εγχώριους σταυροφόρους, οι συμπληρωματικές κραυγές για επιπλέον ασφάλεια άνευ όρων. Και μαζί το γέμισμα της φαρέτρας του κάθε ξενοφοβικού, ρατσιστή και φασίστα της καθημερινότητας.
Μικρή σημείωση στην μέση του άρθρου: την ώρα που γράφονται αυτές οι γραμμές (αρκετές δηλαδή ώρες μετά το χτύπημα) κανένας ISIS δεν έχει αναλάβει ευθύνη για την τρομοκρατική ενέργεια. Η αίσθηση που έχω είναι πως οι πράξεις που χωράνε στην πρακτική του ISIS παύουν να χρειάζονται επικύρωση από κάποια «κεντρική αρχή». Παύουν να αποτελούν οργανωμένη πρακτική κάποιου πυρήνα (έστω και σχετικά αυτόνομου). Γίνονται θαυμασμός και διάχυτη ιδεολογία ανθρώπων με κοινές πεποιθήσεις, οι οποίοι μπορούν να πράττουν ανεξάρτητα από οδηγίες ή εντολές αφού ο στόχος μοιάζει ξεκάθαρος. Έτσι δεν χρειάζεται να είσαι οργανωμένος ή μέλος του ISIS, να έχεις επαφές ή εξοικείωση. Είναι η πρακτική που παρήλθε και έγινε φαντασιακό και γυρνά τώρα πίσω στην πρακτική. Ένα χειροκρότημα θανάτου απέναντι στην μητέρα-μήτρα ISIS που ζητά την επιβεβαίωσή της με περισσότερο θάνατο.
Μία από τις πληγές
Δεν είμαι σίγουρος τι μπορεί να σημαίνει κάτι τέτοιο για την αντιμετώπιση του φανατισμού, για την οργάνωση των κοινωνιών, ούτε καν για τη φθηνή ρητορική των σταυροφόρων. Αυτό που μοιάζει να γίνεται πιο καθαρό είναι πως ο πόλεμος στη Συρία δεν είναι η απάντηση, ούτε η κοιτίδα των προβλημάτων. Είναι μια πληγή που συναντήθηκε με άλλες πληγές ώστε να δημιουργήσει ένα μείγμα που θα περιλαμβάνει παλαιές και νέες ευθύνες, γεννώντας καινούριους εφιάλτες που με τη σειρά τους θα γεννήσουν νέες πληγές.
Ας μην κάνουμε άλλο την αμηχανία μας βεβαιότητα απλά και μόνο για να ανταπεξέλθουμε. Και προπαντός όχι άλλες βλακείες για φως και σκοτάδι, καλό και κακό. Πιστεύω πως όλοι μας έχουμε τελειώσει το δημοτικό και αντιλαμβανόμαστε πως ο κόσμος είναι πιο σύνθετος από ένα επεισόδιο παιδικού καρτούν στην τηλεόραση.
Η Ευρώπη πεθαίνει. Τα τρομοκρατικά χτυπήματα είναι απλώς μια έκφανση του πολλαπλού της θανάτου. Η Ευρώπη πεθαίνει στον ρατσισμό της, στην άνοδο των εθνικισμών της, στην επιβεβλημένη λιτότητα της, στην αδυναμία της να περιγράψει ακόμη και τον εαυτό της. Ένα ακόμη καρφί στο αυριανό της φέρετρο λοιπόν.
(στην εφημερίδα Εποχή)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου