Κάθε έθνος χρειάζεται το επικό του παρελθόν. Ενα παρελθόν βγαλμένο τόσο από την ιστορία όσο και από τον μύθο. Μια κοινή αναφορά συγκρότησης, τέτοια ώστε να εξασφαλίζει όρους πυκνότητας στο δείγμα και όσο το δυνατόν μεγαλύτερη ομοιογένεια.
Οι εθνικές επαναστάσεις του 20ού αιώνα είχαν όλες την αφήγησή τους. Ειπωμένες με πολιτικούς όρους, με όρους απελευθέρωσης, με όρους ρομαντικής σύνθεσης του παρελθόντος, του παρόντος και του μέλλοντος.
Κάθε μόρφωμα έχει ανάγκη από κάτι που προηγείται. Μια συλλογική ανάγκη, ένα συμφέρον, μια συγκολλητική αφήγηση που θα το ενοποιήσει στρέφοντάς το επιτακτικά προς το μέλλον. Αυτό το μέλλον είναι και το μόνο στοιχείο που μπορεί να εξασφαλίσει την ύπαρξη στο παρόν.
Εχει λοιπόν νομίζω τρομερό ενδιαφέρον να εντοπίσουμε ποιο είναι το παρελθόν αυτό που επικαλείται η Ευρώπη ως στοιχείο συγκρότησης. Η Ευρώπη ως μόρφωμα, η Ευρώπη ως αφήγηση, η Ευρώπη ως επίκληση όσων νιώθουν ως βασικό στοιχείο ταυτότητας ακριβώς αυτή την επίκληση.
Η Ευρώπη μονίμως παρουσιάζεται ως ένα συμπίλημα επιτευγμάτων, κατακτήσεων και προσώπων. Ως ένα επιλεκτικό βλέμμα προς το παρελθόν. Ενα παρελθόν το οποίο παρουσιάζεται μες στη βιασύνη ενιαίο και συμπαγές λίγο-πολύ σαν τον Ευρωπαίο πολίτη (όχι τον πραγματικό, αλλά αυτόν που κατοικεί σε κάποιο αποστειρωμένο από πραγματικότητα φαντασιακό).
Ηρωες και καλλιτέχνες, ιστορικά γεγονότα και πολιτικοί λόγοι, αιώνες χωρίς αρίθμηση και περιοχές χωρίς γεωγραφία κατοικούν σε ένα ταυτόχρονο παρόν χωρίς χρόνο.
Η πραγματική μας σχέση βέβαια με όλα αυτά είναι αντίστοιχη με τη σχέση που έχουν τα σοκολατάκια Μότσαρτ με τη μουσική. Ως περιτύλιγμα μιας αμφίβολης γεύσης μαζικής παραγωγής, ως τροφή για πνευματικό λίπος με την πρόφαση της άνευ όρων αναφοράς σε ένα άσχετο πρόσωπο και μια άσχετη αξία.
Στην Ευρώπη του σήμερα, μακάριοι μασάμε σοκολατάκια κοιτώντας τις ειδήσεις να διαδέχονται η μία την άλλη. Να αλληλοκαλύπτονται, να εξουδετερώνονται και να σιωπούν στη διαδοχή τους: Η Δανία και η Ελβετία θα κατάσχουν τα μετρητά και τα αντικείμενα αξίας από τους πρόσφυγες, με στόχο να συγκεντρώνονται χρήματα για τη σίτιση και στέγασή τους στη χώρα.
Ο Βέλγος υπουργός Εσωτερικών Jan Jambon, σε συνέντευξή του σε ραδιοφωνική εκπομπή, αναφορικά με τα μέτρα ασφαλείας για το προσφυγικό ζήτημα, πρότεινε να φορούν οι πρόσφυγες ειδικά διακριτικά σήματα, ώστε να εντοπίζονται πιο εύκολα από τις αστυνομικές αρχές.
Με κόκκινη μπογιά έχουν βαφτεί τα σπίτια στα οποία διαμένουν πρόσφυγες στην πόλη Middlesbrough, στη βορειοανατολική Αγγλία.
Στον πρώτο γύρο των γαλλικών περιφερειακών εκλογών του 2015 το ακροδεξιό Εθνικό Μέτωπο ήρθε πρώτο στις 6 από τις 13 περιφέρειες. Οι διαδηλώσεις του ακροδεξιού μορφώματος Pegida πληθαίνουν σε αριθμό και σε πληθυσμό.
Ο αυστριακός στρατός κινείται στα σύνορα Ελλάδας-ΠΓ Δημοκρατίας της Μακεδονίας ώστε να προστατέψει την Ευρώπη από την εισβολή των μεταναστών. Το ΝΑΤΟ θα εμπλακεί στη φρούρηση των συνόρων.
Προφανώς μπορεί κανείς εύκολα να αντιληφθεί πως τα μέτρα και οι απόψεις αυτές δεν έχουν να κάνουν μόνο με το προσφυγικό αλλά στην πραγματικότητα περιγράφουν με τον πιο κυριολεκτικό τρόπο όλο το αξιακό πλαίσιο της Ευρώπης.
Πολύ πιο έντονα από προκηρύξεις και αγάλματα, πολύ πιο εμφατικά από προθέσεις, επικλήσεις και ιδεολογήματα. Και μαζί: η Γαλλία σε μόνιμη κατάσταση έκτακτης ανάγκης, ο Νότος εμμονικά καταδικασμένος στην εξαθλίωση, τα εργασιακά δικαιώματα ποδοπατημένα, η ανεργία.
Ολα αυτά δεν σημαίνουν φυσικά πως η Ευρώπη αποποιείται την κληρονομιά της. Απλά επιλέγει μια διαφορετική κληρονομιά από την ιστορία της, ίσως πιο χαρακτηριστική από τα σοκολατάκια Μότσαρτ: αυτή των στρατοπέδων συγκέντρωσης, της αποικιοκρατίας, των αντιδραστικών πολιτικών, της μαζικής εξαθλίωσης.
Η Ευρώπη είναι ήδη ένα στρατόπεδο συγκέντρωσης. Ενα στρατόπεδο συγκέντρωσης διαμελισμένο, μοιρασμένο σε γειτονιές και περιοχές της, εσωτερικευμένο σε σώματα και απόψεις, χαραγμένο από σύρματα συνόρων στο δέρμα των ανθρώπων.
Και όλα αυτά υπό την ανοχή του αυτονόητου, κάτω από τη μαζική σιωπή του αναγκαίου κακού, ενός δολοφονικού πραγματισμού που μετρά νεκρούς ανθρώπους στις θάλασσες του Αιγαίου σηκώνοντας τους ώμους και κουνώντας το δάχτυλο. Και η ησυχία των κατοίκων μετακομίζει το αντίσκηνό της κάθε μέρα και πιο βαθιά στην Ευρώπη του Αουσβιτς.
(στην Εφημερίδα των Συντακτών)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου