Η παράσταση «Η ισορροπία του Nash» στην Πειραματική Σκηνή του Εθνικού, σε σκηνοθεσία Πηγής Δημητρακοπούλου, προκάλεσε -κατά τις βαλσαμωμένες δημοσιογραφικές εκφράσεις- «σάλο», «αίσθηση», καθώς και «θύελλα αντιδράσεων».
Αιτία των σχολίων και του αποτροπιασμού υπήρξε το γεγονός πως η σκηνοθέτις, με αφορμή τους «Δίκαιους» του Καμί (σημείωση: ένα από τα εμβληματικά έργα προβληματισμού σε σχέση με το μέσο ή τον αυτοσκοπό της τρομοκρατίας), χρησιμοποίησε (ανάμεσα σε άλλα) και κάποια κείμενα του Σάββα Ξηρού.
Διανοητές όπως ο Γιώργος Βουλγαράκης, ο Νίκος Δένδιας και η Ελίζα Βόζεμπεργκ καταδίκασαν το απαράδεκτο γεγονός, εφημερίδες αναπαρήγαγαν τον σκανδαλισμό και τον αποτροπιασμό τους (ξεκινώντας από το ακροδεξιό «Πρώτο Θέμα» και φτάνοντας ώς τη δήθεν φιλελεύθερη «Καθημερινή») και όλοι μαζί εν χωρώ αναρωτήθηκαν αν είναι δυνατόν ένας θεσμός που λειτουργεί με δημόσιο χρήμα να ανεβάζει τέτοια έργα και μέχρι πού φτάνουν τα όρια της τέχνης.
Τα πράγματα όμως είναι ακόμη χειρότερα, αγαπητοί μου ανησυχούντες. Το Εθνικό μας Θέατρο έχει διαβρωθεί (πόσος καιρός απομένει άραγε μέχρι να διαβρωθεί και αυτό το ίδιο το έθνος μας;).
Η παράσταση της Πηγής Δημητρακοπούλου δεν είναι η μόνη που παρουσιάζει τέτοια αποτρόπαια πρότυπα για παιδιά και ανθρώπους.
Αν ψάξετε λίγο περισσότερο, θα δείτε πως αυτή είναι μόνο η κορυφή του παγόβουνου. Ετσι, στις υπόλοιπες σκηνές του Εθνικού μπορεί κάποιος να δει έναν Ρώσο έφηβο ονόματι Ρασκόλνικοφ να σφαγιάζει μια γιαγιάκα με ένα τσεκούρι χωρίς κανείς να καταλαβαίνει γιατί και λίγο πιο κει έναν Ριχάρδο (με το κρυπτικό επώνυμο Γ') να ξεκληρίζει ανθρώπους και βασιλιάδες (μέχρι εκεί φτάσανε οι διάφοροι κουλτουριαρέοι).
Και όχι μόνο αυτό, αλλά είναι και καμπούρης. Αλήθεια, δεν είναι και αυτό ένα δείγμα τρομοκρατίας απέναντι στην ορθή και αποδεκτή φυσιολογία του ανθρώπου;
Αποκορύφωμα βέβαια, η παράσταση Γαλιλαίος του Μπρεχτ (κομμουνιστής, αν και ευτυχώς νεκρός), όπου ένας επίμονος Ιταλός κομπογιαννίτης επιμένει για περίπου δύο ώρες πως η Γη γυρίζει.
Η υπόθεση θα ήταν απλώς γελοία αν δεν ήταν ακραία επικίνδυνη. Επικίνδυνη όπως κάθε μορφή λογοκρισίας, η οποία μάλιστα προσπαθεί να επικοινωνήσει τον εαυτό της με τη μορφή του αυτονόητου που φτάνει στα όρια του σαρκασμού.
Ως ένας περιορισμός που προσπαθεί να επιβάλει τον εαυτό του ως αυτονόητο, άρα και την ίδια την πράξη της λογοκρισίας ως εξίσου αυτονόητη.
Είναι ενδεικτικό πως όσοι έσπευσαν να τραβήξουν τα μαλλιά τους δεν έχουν δει καν την παράσταση ή έχουν τελείως εσφαλμένη αντίληψη [με τον πολιτικό μάλιστα τιτάνα Θάνο Πλεύρη να δηλώνει πως η κυβέρνηση χρηματοδοτεί μια ταινία(sic) για τη δράση του Ξηρού].
Δεν επιχειρηματολογούν, καταφεύγουν στην ηθικολογία, δεν αντιλαμβάνονται τη διαφορά ανάμεσα στην τέχνη και την πραγματικότητα, δεν γνωρίζουν καν το θέμα του έργου (πόσο μάλλον την ανάλυση του Καμί για τις διάφορες εκφάνσεις της τρομοκρατίας ανά την Ιστορία).
Η υπεράσπιση της παράστασης δεν αφορά τη συγκεκριμένη παράσταση αλλά όλες τις παραστάσεις. Με τον ίδιο τρόπο που οι αντιδράσεις δεν στρέφονται ενάντια στη συγκεκριμένη παράσταση, αλλά στο σύνολο των παραστάσεων και λίγο έως πολύ ενάντια στην ελευθερία της έκφρασης συνολικά.
Στην πραγματικότητα, το σύνολο αυτών των δηλώσεων δεν αναρωτιέται για το εάν υπάρχει όριο στην τέχνη, στην έκφραση ή όχι.
Αντίθετα, παίρνει το όριο ως δεδομένο και προσπαθεί να το προσδιορίσει (αν όχι να το επιβάλει).
Στόχος του είναι ένας ηθικός πανικός που επιθυμεί να σκανδαλίσει ώστε να απαντήσει εκ των υστέρων στον σκανδαλισμό που δημιούργησε και διέδωσε με περιορισμούς. Ομοια με τη λογική της Χρυσής Αυγής στο Χυτήριο, αλλά κάπως πιο ευγενικά, κομματάκι πιο ευρωπαϊκά.
Η τέχνη δεν έχει όρια και αυτό είναι τελεσίδικο, απαραίτητο και απαρέγκλιτο. Το καλλιτεχνικό επίτευγμα, η πρόθεση του καλλιτέχνη (ομολογημένη ή μη), η πρόσληψη από τον δέκτη υπάρχουν μέσα σε ένα πλαίσιο καλλιτεχνικής συνθήκης και εκεί κρίνονται.
Δεν υπάρχει άσεμνο, ανήθικο ή μη πολιτικά αποδεκτό εντός του καλλιτεχνικού πεδίου.
Η λογοκρισία αυτή, όπου επιχειρείται, δεν έχει σχέση ούτε με τον λόγο ούτε με την κρίση. Είναι σπόρος για μια μελλοντική αυταρχική ανθοφορία.
(στην Εφημερίδα των Συντακτών)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου