Κυριακή 12 Ιουλίου 2015

Για να τελειώνουμε με το δημοψήφισμα



καλό μου θήραμα,
πες μου, σε παρακαλώ
τι 'ναι προτιμότερο από τα δύο;
να σε κυνηγάνε
ενώ έχει απαγορευτεί το κυνήγι;
ή να σε κυνηγάνε
ενώ επιτρέπεται;
(Στίχος γραμμένος το 2013 από τον Γιώργο Πρεβεδουράκη στην ποιητική σύνθεση «Κλέφτικο». Ταυτόχρονα ο τρόπος που Ευρωπαίοι εταίροι έθεσαν το ερώτημα του δημοψηφίσματος στον ελληνικό λαό)

Εχω την αίσθηση πως ο τίτλος του άρθρου αποτελεί στην πραγματικότητα την κουβέντα που διαρθρώνεται πίσω από τις δημόσιες κουβέντες του κυρίαρχου λόγου, τον πολιτικό λόγο των τελευταίων ημερών, τον όποιο σχολιασμό και την όποια ρητορική.
Αυτό που προέκυψε αμέσως μετά το εκκωφαντικό αποτέλεσμα είναι μια τάση και μια διάθεση διαχείρισης του δημοψηφίσματος με άλλους όρους.

Τις μέρες πριν από το δημοψήφισμα η επιλογή του «όχι» καταγράφηκε ως μια απόλυτη καταστροφή. Η εικόνα που δημιουργήθηκε λειτούργησε ως μια αυτοεκπληρούμενη προφητεία. Γιατί η καταγραφή (και η κατασκευή) του πανικού δεν αποτελεί τίποτα άλλο από πολλαπλασιασμό του.

Οι εικόνες σε ΑΤΜ και σούπερ μάρκετ, οι συνταξιούχοι και οι απελπισμένοι, οι πλαστές φωτογραφίες (δανεισμένες από άλλα γεγονότα κάπου στη Νότια Αφρική) και η συνειδητή προβολή της μίας και μόνο πτυχής και άποψης δεν αποτέλεσαν τίποτα άλλο παρά ένα κάλεσμα σε πανικό.
Ολα αυτά τα στοιχεία δημιούργησαν μιαν αφήγηση πρωτοφανή σε μέγεθος και ένταση, η οποία τεντώθηκε μέχρι και την ανακοίνωση του επίσημου αποτελέσματος και μετά χάθηκε. Αυτό που προκαλεί εντύπωση είναι η ασυμμετρία που παρατηρείται πριν και μετά το γεγονός. Το δημοψήφισμα συζητήθηκε με όλους αυτούς τους ακραίους όρους πριν συμβεί και στη συνέχεια απλά πέρασε.

Για όλον αυτό τον θίασο του τρόμου, το δημοψήφισμα και η επιλογή του «όχι» με τόσο απόλυτο και τόσο ξεκάθαρο τρόπο υποβαθμίστηκε από Αρμαγεδδώνας σε ένα απλό στάδιο μιας κακής διαπραγμάτευσης. Ο πολιτικός μας χρόνος μετανάστευσε στις Βρυξέλλες και ο τρόμος μετακόμισε στο αύριο της διαπραγμάτευσης.

Μα, είναι προφανώς ορατό πως όσα άφησε το δημοψήφισμα και η επιλογή του «όχι» δεν περνούνε σε μια μέρα. Περιμένοντας τις πολιτικές εξελίξεις στο μέτωπο της διαπραγμάτευσης, μπορούμε να κάνουμε μόνο υποθέσεις για το κατά πόσον επηρέασε τη στάση των Ευρωπαίων και ποιο το πραγματικό του βάρος στην επιχειρηματολογία της ελληνικής πλευράς.

Αυτό όμως που μπορούμε να συμπεράνουμε είναι η παρακαταθήκη που άφησε στο πεδίο του πολιτικού στην ελληνική κοινωνία (και δεν εννοούμε την τόσο ευχάριστη φυγή του Αντώνη Σαμαρά).
Ο ελληνικός λαός (σπάνια χρησιμοποιούμε αυτή τη λέξη αλλά εδώ ακούγεται πολύ σωστά) κατάφερε με τη στάση του να ανατρέψει δύο πραξικοπήματα. Το ένα ήταν το πραξικόπημα των λέξεων από τη μεριά των Ευρωπαίων, οι οποίοι σε ένα παραλήρημα ισχύος προσπάθησαν όχι μόνο να επιβάλουν την άποψη πως δεν έχουμε δικαίωμα να επιλέγουμε, αλλά πως δεν έχουμε καν το δικαίωμα να θέσουμε την ερώτηση στην οποία θα κληθούμε να απαντήσουμε.

Το δεύτερο είναι το πραξικόπημα της αφήγησης, όπως δημιουργήθηκε από τα κανάλια. Αυτό που κέρδισε είναι το δικαίωμά μας να αντιλαμβανόμαστε τον κόσμο με δική μας κρίση και δικά μας επιχειρήματα χωρίς τον αφόρητο τραμπουκισμό της προπαγάνδας, της μίας και μόνης ορθής άποψης, του ενός συμφέροντος.

Τα γεγονότα αυτά, σε συνδυασμό με μια σειρά άλλους παράγοντες, όπως ο υπαρκτός και δικαιολογημένος φόβος, η εργοδοτική τρομοκρατία με φαινόμενα όπως άδειες άνευ αποδοχών, μη καταβολή μισθών, ακόμη και προφορικές απειλές, δημιούργησαν το όριο το οποίο υπερπήδησε ο λαός με την απόφασή του.

Με την απόφασή του προσδιόρισε με τον πιο εμφατικό τρόπο τα πραγματικά όρια της ελευθερίας της επιλογής και της πραγματικής δύναμής του. Και έχω την αίσθηση πως είναι πολύ νωρίς για να καταλάβουμε το τι πραγματικά μας κληροδότησε η ίδια η στάση μας στο δημοψήφισμα στις 5 Ιουλίου.

Η παρακαταθήκη που άφησε πίσω της η συντριπτική επιλογή του «όχι» απουσιάζει από τα κανάλια και τον κυρίαρχο πολιτικό λόγο, ακριβώς γιατί η παρουσία της υπάρχει παντού γύρω μας. Και αυτή η υπόσχεση για το μέλλον δεν μπορεί παρά να φοβίζει όσους πλιατσικολόγησαν το παρελθόν και το παρόν μας.

(στην Εφημερίδα των Συντακτών)

Δεν υπάρχουν σχόλια: