Αποχαιρετώντας τον Τόνι Μπεν

«Αν είμαστε ικανοί να βρούμε χρήματα για να σκοτώνουμε ανθρώπους, μπορούμε να βρούμε χρήματα και για να βοηθήσουμε τους ανθρώπους»
Τόνι Μπεν

Στις 14 Μαρτίου έφυγε από την ζωή ο Τόνι Μπεν, σύμβολο της αγγλικής αριστεράς και μια από τις σημαντικότερες μορφές του κόμματος των Εργατικών. Ο άνθρωπος που κάποτε χαρακτηριζόταν από μια μεγάλη μερίδα του αγγλικού τύπου ως «ο πιο επικίνδυνος άνθρωπος στην Μεγάλη Βρετανία» αποχαιρετίστηκε ως ένας εθνικός θησαυρός, έχοντας κερδίσει την αγάπη των συμμάχων και το σεβασμό τον αντιπάλων. Ο θάνατός του μοιάζει με απώλεια ενός κομματιού της ενσαρκωμένης ιστορίας.
Βουλευτής για 47 χρόνια, (ανάμεσα στο 1950 και το 2001), υπουργός στις κυβερνήσεις Γουίλσον και Κάλαχαν, αποτέλεσε μια από τις πιο ξεχωριστές φωνές στο αγγλικό κοινοβούλιο, παλμός μιας ολόκληρης εποχής. Ο Τόνι Μπεν υπήρξε ο χαμένος αρχηγός του εργατικού κόμματος, η χαμένη ευκαιρία της αγγλικής αριστεράς να απαντήσει με πυγμή στην θατσερική δεκαετία του ’80, η χαμένη ευκαιρία για έναν ειρηνικό δρόμο προς το σοσιαλισμό.

Πιστός στο όραμα του σοσιαλισμού

Γιατί ο Τόνι Μπεν, άσχετα με την τότε υστερία των πολιτικών του αντιπάλων, δήλωνε μέχρι τέλους την πίστη του στο όραμα του σοσιαλισμού. Τοποθετημένος στην αριστερή πλευρά του Εργατικού κόμματος συνδέθηκε όσο κανείς με τις τοπικές διεκδικήσεις, τους απεργούς εργάτες, τα αντιπολεμικά κινήματα και τις συλλογικές διεκδικήσεις. Μετά την ήττα των εργατικών από τη Θάτσερ στις εκλογές του 1979, ο Μπεν αναδείχθηκε ως μια από τις σημαντικότερες και λαοφιλέστερες προσωπικότητες του κόμματος, ικανός να ορίσει πολιτικές και επιλογές. Στους λόγους που έδινε στα συνδικάτα και τα συνέδρια σε κάθε μήκος και πλάτος της χώρας έκανε λόγο για ολικό πυρηνικό αφοπλισμό, απεμπλοκή από το ΝΑΤΟ και την Ευρώπη, μαζικές κρατικοποιήσεις και κεντρικό σχεδιασμό της οικονομίας, για ανθρώπινα δικαιώματα και το δικαίωμα της Ιρλανδίας στην ενότητα και την πλήρη αυτοδιάθεση.
Ο ίδιος αποτέλεσε ένα πολιτικό παράδοξο και μια απάντηση στο αιώνιο στερεότυπο πως καθώς ο άνθρωπος γερνά συντηρητικοποιείται. Ο Μπεν αντίθετα ριζοσπαστικοποιούσε τις θέσεις του καθώς τα χρόνια περνούσαν. «Πάντα το έλεγα για τον Τόνι: όσο μεγαλώνει τόσο πιο ανώριμος γίνεται», σχολίαζε χλευαστικά ο Χάρολντ Γουίλσον το 1981. Μεγαλωμένος σε οικογένεια με μακρά παράδοση βουλευτών ο Μπεν θα φοιτήσει σε καλά σχολεία και πανεπιστήμια και μετά την θητεία στην αεροπορία και έναν γρήγορο πέρασμα από το BBC θα εκλεχθεί βουλευτής το 1950 σε ηλικία μόλις 25 ετών. Οι θέσεις του μετριοπαθείς τότε Μπεν θα αρχίσουν να παίρνουν όλο και αριστερότερη κλίση από το 1960, όταν θα προσπαθήσει (και μετά από εξαντλητικές δικαστικές και πολιτικές προσπάθειες θα καταφέρει) να απεκδυθεί τον τίτλο του λόρδου που κληρονόμησε από τον πατέρα του, ώστε να παραμείνει βουλευτής (μέχρι τότε ίσχυε ασυμβίβαστο). Ως υπουργός νέων τεχνολογιών και αργότερα βιομηχανίας, θα προτείνει όλο και ριζοσπαστικότερα μέτρα υπέρ των άγγλων εργατών, συγκρουόμενος όλο και συχνότερα με τις τότε κυβερνήσεις.

Κεντρική φιγούρα των αντιπολεμικών κινημάτων

Ο σοσιαλιστής Τόνι Μπεν αναδύθηκε μέσα από τον Χειμώνα της δυσαρέσκειας και τη συντριβή των Εργατικών στις εκλογές του 1979. Ήδη το 1980 χρησιμοποιώντας όχι κάποια θέση μέσα στο κόμμα αλλά αντίθετα τη σύνδεση με τη βάση και τα συνδικάτα θα καταφέρει να εκδημοκρατικοποιήσει σε μεγάλο βαθμό τους Εργατικούς. Θα καταφέρει να δώσει δύναμη στα μέλη ώστε να εκλέγουν τους αντιπροσώπους τους και να καταστήσει τους αρχηγούς «υπόλογους στα μέλη και υπεύθυνους ως προς τις δεσμεύσεις τους». Παρ όλα αυτά –και με ελάχιστη διαφορά- δεν θα καταφέρει να εκλεγεί αναπληρωτής αρχηγός του κόμματος το 1981.
 Σε μια σειρά από περιπτώσεις ο Μπεν θα διαχωρίσει την θέση του από την επίσημη θέση του κόμματος. Θα υποστηρίξει με θέρμη την απεργία των ανθρακωρύχων το 1984- 1985 (το κόμμα κράτησε διφορούμενη αν όχι απολύτως αρνητική στάση), θα χαρακτηρίσει το Τόνυ Μπλερ ως τον «χειρότερο αρχηγό που είχαν ποτέ οι Εργατικοί» και το 2001 σύμφωνα με τα δικά του λόγια «θα παρατήσει το κοινοβούλιο ώστε να ασχοληθεί περισσότερο με την πολιτική». Αμέσως μετά θα γίνει κεντρική φιγούρα του αντιπολεμικού κινήματος κατά του πολέμου στο Αφγανιστάν, στο Ιράκ και πιο πρόσφατα κατά της επέμβασης στην Συρία. Μέχρι τις τελευταίες του μέρες ο Μπεν έδινε διαλέξεις σε κάθε σημείο της Μεγάλης Βρετανίας, διαδήλωνε και έπαιρνε πολιτικές πρωτοβουλίες. Ανάμεσα σε αυτές ήταν και η θέση του ως προέδρου στο Greece Solidarity Campaign. Παραμονές των ελληνικών βουλευτικών εκλογών είχε δηλώσει πως «η πολιτική της τρόικας και των μνημονίων, σε συνεργασία με αυτή των ΝΔ και ΠΑΣΟΚ, καταστρέφουν τον πολιτισμό και τη δημοκρατία της Ελλάδας» ανάμεσα σε άλλα.
Τα λόγια, οι πράξεις και το παράδειγμα του Τόνι Μπεν, σκορπούν στο παρόν μας σαν σπόροι από σακούλι που τρύπησε η τύχη, η εμπειρία και η αισιοδοξία. Έτσι ώστε να φυτρώσει η μέλλουσα ιστορία στα τυχαία εδάφη του χρόνου.

(Στην εφημερίδα Εποχή)