Κυριακή 17 Φεβρουαρίου 2013

Με αφορμή την ποιητική συλλογή του Κωνσταντίνου Μπογδάνου

Καταδικάζουμε την κακή ποίηση από όπου και αν προέρχεται

 

-διαθήκη
Σιγανό της αγάπης μας γλύκισμα,
Τρυφερό ποιητών το απάνθισμα,
Μιας πατρίδας βελούδινης χώρα,
Των θεμάτων των λέξεων κύματα,
Ορεινές κορυφές νοήματος γράφουν
Νέο θάρρος στ' ωραίο κοσμοσύντριμμα,
Οιμωγές πιο σωστές κι από γέννα,
Πιο ορθές κι από δόξα - από πίστη
Στερεότεροι φθόγγοι, του τέλους
Στολισμοί ενός κόσμου απροσμάχητου
Το τραγούδι μιας πάταξης τύραννου
Πονηρού, νοσουργού κι αεικίνητου,
Λαβωμένου εξ αρχής φόβου φύλακα
Του αδύναμου φαύλου απεκρίζωμα
Ως υπόσχεση, όρκο θεάρεστο άδουν.
Κωνσταντίνος Μπογδάνος, από την ποιητική συλλογή ‘’ΟΝ’’ εκδόσεις Γαβριηλίδης

‘’Ω μαιανδρωδικήγρυλλιστοσάλπιγγα, οι  συχνουρίες σου είναι για μένα
 σαν πλιατσικολογημένες αμφικλινερυθροκυλίδες σ’ αλλεργικά πετούμενα’’
Ποίηση της εξωγήινης φυλής των Βόγκονς, τρίτη χειρότερη ποίηση στο σύμπαν σύμφωνα με το βιβλίο ‘’Γυρίστε τον γαλαξία με οτοστόπ’’

‘’Ακόμα αναπνέει, καυτός συνεαυτός αργόμισθος,
Ξενοφερμένος ενδοβαλτός, ώσπου να σβήσει στο φλογώδες άηχο’’
Κωνσταντίνος Μπογδάνος, ‘’Ξένο σώμα’’

Δεν συνηθίζω να γράφω αρνητικές κριτικές, πόσο μάλλον για νέους δημιουργούς. Μπορώ να αντιληφθώ τον κριτικό ως κάποιον που μέσα στην υπερβολή της εκδοτικής δραστηριότητας επιλέγει και προτείνει το θετικό πρόσημο, προωθεί και παρουσιάζει αυτό που κρίνει πως έχει νόημα να μοιραστεί. Η συγκεκριμένη περίπτωση είναι κάπως διαφορετική και αυτό γιατί ο Κωνσταντίνος Μπογδάνος δεν είναι πρωτίστως ποιητής, δεν είναι πρωτίστως δημοσιογράφος. Ο Κωνσταντίνος Μπογδάνος είναι σημείο, πρόσωπο που συμπυκνώνει νοήματα, τάσεις και διαθέσεις πέρα από το προσωπικό, σε ένα ρευστό καιρό.
Στην εποχή της εικόνας, η αναγνωρισιμότητα μπορεί εύκολα να αντικαταστήσει την ταυτότητα. Τόσο συχνά σε δελτία και παράθυρα, είδαμε δημοσιογράφους να μιλούν ως σεισμολόγοι, ως εγκληματολόγοι, ως κοινωνιολόγοι. Ο τηλεοπτικός δημοσιογράφος μπορεί να αλλάζει προσωπεία με άνεση σε έναν κόσμο που δεν επικρατεί ο ειδικός, αλλά ο οικείος. Έτσι μπορεί να γίνει πολιτικός, ηθοποιός, συγγραφέας, ταχυδακτυλουργός κτλ. Μπορεί να συμβεί όμως κάτι τέτοιο με την ποίηση;

Τσιρότο χωρίς τραύμα

Διαβάζοντας κάποιος το «ΟΝ» του Κωνσταντίνου Μπογδάνου νοιώθει αμηχανία ήδη από τον τρόπο που έχει συνταχθεί το βιογραφικό στο αυτί του βιβλίου: «Τριτοδεσμίτης Σχολή Μωραΐτη, Επικοινωνία και ΜΜΕ Πάντειο, φιλοσοφία King’s College London, επιμόρφωση μακροοικονομικά LBS. Έτη σε Διεθνές χρηματοπιστωτικό Ίδρυμα Λονδίνο, επιστροφή Ελλάδα, στράτευση, αποστράτευση, εργασία ως δημοσιογράφος». Συνεχίζοντας το διάβασμα ο αναγνώστης θα συναντήσει ποιήματα με τίτλους όπως: «Όταν έκλασε ο Νερούντα» και «Χαρτοκοπτικίνκυ» και στίχους όπως: «Δεν είναι τίποτα η κληρονομιά. Γιο, τίποτα. Κόρες μόνες πολλές γκάνγκστα», «Δε με μέλει το e-mail σου bitch» και «Αισχύλος στο χείλος». Οι στίχοι «πατάω γκάζι κι ανεβάζω στροφές/σφυρίζω σαν εξάτμιση, αχα,/διαβάζω τις ταμπέλες μία-μία και αφομοιώνω» μας θύμισαν έντονα τραγούδι γνωστής τηλεταινίας των 80’s με πρωταγωνιστή τον Σταμάτη Γαρδέλη (εγώ δεν θέλω μεροκάματο/ θέλω χιλιάρα μηχανή και θάνατο).
Το βιβλίο έρχεται να συνδυάσει την τηλεοπτική πόζα με την ψευδορομαντική ποιητικότητα. Ανάμεσα στο άγχος της πρωτοτυπίας και την επανάληψη της κοινοτοπίας, η συγκεκριμένη ποίηση συνδυάζει τα All Star με το κουστούμι, τη νεανικότητα με τον πιο ρυτιδιασμένο συντηρητισμό, το ξεχασμένο μέταλλο της ποίησης με τον πιο σκουριασμένο λόγο, σε μια συνισταμένη μη συμφιλιωμένων συνιστωσών. Η συγκεκριμένη ποίηση, δεν είναι ούτε «δύσκολη ποίηση» όπως την χαρακτήρισε ο Κώστας Γεωργουσόπουλος στην παρουσίαση του βιβλίου στις εκδόσεις Γαβριηλίδη, ούτε «επιθετική ποίηση με τσογλανιά» όπως την χαρακτήρισε ο Γιώργος-Ίκαρος Μπαμπασάκης στην ίδια παρουσίαση. Είναι μια ποίηση προσεχτικά αξύριστη, γυμνή από αγκάθια, συμπλήρωμα σε ένα δεδομένο τηλεοπτικό ίματζ, σε ένα προσεχτικά επιλεγμένο σνομπ ύφος. Δεν είμαι σίγουρος πως η ποίηση «έχει γίνει πολύ μαυρίλα. Καθόλου κουλ», όπως τόνισε στην παρουσίαση του βιβλίου του ο ποιητής, αλλά σίγουρα η συγκεκριμένη ποίηση μοιάζει πιο πολύ με τσιρότο χωρίς τραύμα, με άλλη μια κονκάρδα σε ένα hipster σακάκι.

Έχει και η ποίηση προϋποθέσεις

Ο Κωνσταντίνος Μπογδάνος είναι ένας φορέας του κυρίαρχου λόγου σε νεανική συσκευασία. Καταδικάζει τη βία από όπου και αν προέρχεται, ταυτίζει τον ΣΥΡΙΖΑ με την Χρυσή Αυγή, καταγγέλλει το παρακράτος των συνδικάτων, το χάλι του ελληνικού δημοσίου, το αίσχος του κλειστού αθηναϊκού κέντρου από τις πορείες. Ταυτόχρονα, στη σκυταλοδρομία του χρόνου έρχεται να εκπροσωπήσει μια νέα γενιά δημοσιογράφων: εξοικειωμένος με τα νέα μέσα επιδεικνύει τον κοσμοπολιτισμό της ηλεκτρονικής οθόνης, την εξειδίκευσή του στην αγγλική προφορά και στους τίτλους των ξένων εφημερίδων. Πετυχημένος για την ηλικία του αποτελεί έναν από τους νεαρότερους παρουσιαστές με δική του μάλιστα εκπομπή. Ο Κωνσταντίνος Μπογδάνος είναι πληθυντικός. Μέσα στον κυρίαρχο λόγο μπορεί να αντικατασταθεί από κάποιον όμοιο φορέα των συγκεκριμένων απόψεων. Και η ποίηση; Τι δουλειά έχει με όλα αυτά η ποίηση;
Η ποίηση προϋποθέτει πόνο, ευαισθησία, τσαλάκωμα, ειλικρίνεια κάτι τέλος πάντων από όλα αυτά που ο λόγος των κυρίαρχων ΜΜΕ αποκρύπτει και εξορίζει συνειδητά από την πραγματικότητα καθημερινά και συστηματικά. Φυσικά οποιοσδήποτε μπορεί και είναι ελεύθερος να γράφει ποίηση (καλή ποίηση, κακή ποίηση λίγη σημασία έχει) άσχετα από τις πολιτικές του απόψεις, τη θέση του στη κοινωνία, τη στάση του απέναντι στα πράγματα. Όμοια, οποιοσδήποτε είναι ελεύθερος να βήχει ξαφνιασμένος όταν διαβάζει κάτι το οποίο θεωρεί κακό. Γιατί ανεξάρτητα από την αναγνωρισιμότητα κάποιου ή τη θέση του σε ένα σύστημα που μπορεί να επιβάλει ταυτότητες και ιδιότητες (και τόσο συχνά κόντρα σε όλα αυτά) η ποίηση έχει και αυτή προϋποθέσεις και είναι συχνά από μόνη της μια ηθική απέναντι στο κόσμο. Ή όπως θα έλεγε και ένας ποιητής -στην ίδια ηλικία με τον Μπογδάνο- ο Γιάννης Στίγκας:

Γιατί η ποίηση
 -ψιτ, μεγάλε-
 δεν είναι αιώρα ρεμβασμών
 δεν ειν’ το φτερωτό σου κατοικίδιο
 -ψιτ, μεγάλε-
 Όταν υποδύεσαι το φεγγάρι
 να το υποδύεσαι και στη χάση του
 -δεν θα στο κάνω πιο λιανά-
 Αν το νοείς αυτό
 έχει καλώς
 αλλιώς,
 Ε ρε, Μαγιακόφσκι που σου χρειάζεται.
(από την ποιητική συλλογή «Ο δρόμος μέχρι το περίπτερο»)

(Στην εφημερίδα Εποχή)

12 σχόλια:

MAFALDA είπε...

Χαίρομαι πολύ που τα είπατε ευγενικά μεν, τσουβαλάτα δε, επικαλούμενος, όλως ιδιαιτέρως, την ηθική στάση του Στίγκα. Ειλικρινά, μπράβο σας. Αμαλία Ρούβαλη.

Ανώνυμος είπε...

Ο Μπογδάνος είναι για γέλια εξ'ορισμού. Με ποίηση βάζει το κερασάκι.

Γιάννης (HUMBA!) είπε...

"Μπούρου μπούρου μπούρου μπούρου
Αμάν αμάν γκούρου γκούρου γκούρου γκούρου"
Βλάχος

"Ντάρι ντάρι ντάρι ντάρι
Θα σε φάω βρε παντζάρι"
Πλαπούτας

"Τσίκι τσχάγκα τσίκι τσάγκα
Σ' ερωτεύτηκα βρε μάγκα"
Ντάλας

από την ποιητική συλλογή "Ο Κύκλος των Βλαμμένων Ποιητών"
εκδόσεις Της Ελλάδος Τα Παιδιά
Αθήνα, 1993

Μπορεί να μην φτάνει το μεγαλείο της ποίησης του Μπογκντάνοζζζ αλλά αξίζει. Ολόκληρη την ποιητική συλλογή μπορείτε να την δείτε και να την ακούσετε εδώ.
http://www.youtube.com/watch?v=CPtAugYgErw

ΥΓ. 'σ' ωραίος ρε Θωμά!

Katerina είπε...

Ρε τι μαθαίνω κάθε μέρα.Ο κος Μπόγδανος ποιητής...
Μεγάλη ιδέα έχει για τον εαυτό του.
Και λίγα γράψατε γι΄αυτόν.Ο τροϊκανότερος των τροϊκανών, ο μέγας επικριτής των πάντων, ποιος νομιζει οτι είναι;
Αλλά αυτό τώρα με την ποίηση πραγματικά με σκότωσε.

Ανώνυμος είπε...

Άν βάζουμε την Βογκονική ποίηση, να την βάζουμε όλη :

"Επιψηλάφησε σε εκλιπαρώ τις πηγαδιαστές μου τορνευτοδρομάδες
Και βραχνοκρώζοντας σούρε με, με ζαρωμένες κληματσάδες
Ειδ' αλλιώς θα σε συντρίψω στις ροχαλιασμένες κρεατοελίες
με τον Θολοσπυροθρυμματιστή μου - σοβαρολογώ! "

Ευχαριστώ...

topos είπε...

Πάρα πολύ καλό Θωμα.
Ν.ΚΑΜΤΣΗΣ

topos είπε...

Πάρα πολύ καλό Θωμα.
Ν.ΚΑΜΤΣΗΣ

Ανώνυμος είπε...

Γεια σου Θωμά. Πες, αλήθεια, δεν έχεις αντιληφθεί κι άλλους, όμως του τύπου Μπογδάνου που εξέδοσαν και μάλιστα βραβεύθηκαν; Δηλ. αν κάποιος είναι (και) δημοσιογράφος δεν δικαιούται να έχει μιαν άλλη πλευρά και έκφραση, ενώ ένας άλλος που είναι απλά "κακός ποιητής", που έχει ξεσηκώσει έναν τύπο κι έναν ρυθμό και δεν έχει τίποτα να πει, δεδικαίωται;
Πότε πιά θα μιλήσει κανείς για "τα καινούργια ρούχα του αυτοκράτορα";μόνο όταν η κακή ποίηση εκπροσωπείται από αναγνωρίσιμους "μη ποιητές"; Τί θα γίνει με τους αναγνωρισμένους, να σαν την Δημουλά, και άλλους πιο νέους στο κουρμπέτι, που ούτε την εποχή ακούν, ούτε και το παρελθόν τιμούν; μήπως πρέπει καλύτερα να αγνοηθούν; και ας διαβαστούν από όποιον θέλει την ποίηση σαν κερασάκι στην τούρτα της καριέρας και της δόξας του. Μήπως χρειάζεται επειγόντως ένας "αποπληθωρισμός" του χώρου να μείνει μόνο ότι αντέχει χωρίς πυροτεχνήματα. Νομίζω ότι οι ποιητές τελικά κρίνονται από τους αναγνώστες τους. Πες μου ποιός σε διαβάζει να σου πω ποιός είσαι: Ποιητές με στόφα "σταρ", άλλοι μαΪντανοί, και άλλοι αλεξιπτωτιστές από χώρους άλλους. Κατά τη γνώμη μου, η ποίηση του Κ.Μ. είναι πιο ανώδυνη από εκείνων που η λοιπή τους δραστηριότητα και πολιτεία δεν τους καθιστά ευρέως αναγνωρίσιμους και άρα πιο επικίνδυνο να πλασάρονται ως διαμορφωτές αισθητικής. Ο Κ.Μ. ενδέχεται να ήθελε να κάνει μιαν ανατροπή της γνωστής ήδη εικόνας. Και να μην πέτυχε.Αν ήταν όμως κατά τα άλλα άγνωστος μπορεί και να γινόταν πιο εύκολα αποδεκτός, ακόμα κι από σένα...
Κι ας μην ξεχνάμε ότι κάθε εποχή καικάθε καθεστηκία τάξη χρειάζεται και τους "καλλιτέχνες" που θα δίνουν ένα άλλοθι. Αλλά σ΄αυτή τη πέρίπτωση, ακόμα κι αν ο Κ.Μ. είναι εξ αυτών, δεν είναι ο μόνος. Εγώ τουλάχιστον έχω γνωρίσει πολλούς που είναι τόσο μακριά νυχτωμένοι από την αισθητική ΚΑΙ την αγωνία των κοινών ανθρώπων που άλλο τραγούδι δεν μούρχεται παρά το "ο κόσμος υποφέρει και πεινά κι εσείς τα ίδια παραμύθια".
Φοβάμαι μόνο, ότι αυτός ο διάλογος, ο δικός σου και δικός μας, απευθύνεται μονάχα σε χορτάτους και καμία διέξοδο δεν δίνει, ούτε αισθητική, ούτε πολιτική, ούτε αν θες "αγωνιστική". Ας αφήσουμε όλα τα λουλούδια να ανθίσουν λοιπόν. Ποτέ δεν ξέρεις τί θα βγάλει το ρόδο και πού θα βγει το αγκάθι. Κατά τη γνώμη μου η άποψή σου, όσα σωστά στοιχεία και νάχει, ξεκινάει από συγκεκριμένη προκαθορισμένη αντίληψη, που σχετίζεται με το πρόσωπο και όχι με το έργο.
με εκτίμηση
Μαρία Ιωαννίδου

Ανώνυμος είπε...

δεν καταλαβαίνω γιατι τέτοια εμπάθεια κύριε συντάκτη?
αμά δε σας αρέσει η δημοκρατία μας και ο πολιτισμός μας να πάτε να ζήσετε στη νότια κορέα

groucho marxism είπε...

προφανως εννοείς τη βόρρεια Κορέα αγαπητε ανωνυμε.δεν νομιζω ότι είναι δική σας η δημοκρατία και ο πολιτισμός. και φανταζομαι πως απο τη στιγμη΄που συμμετέχω σε αυτά έχω και δικαίωμα να κρίνω. δεν απαγορευσα σε καποιον κάτι οπότε που κολλαει το σχόλιο; αντίθετα απ όσο καταλαβαίνω εσύ μου απαγορεύεις να γράφω τη γνωμη μου ετσι δεν είναι; οπότε αυτα για Κορέες ας τ αφησουμε (καταδικάζω την Κορέα απ όπου κι αν προερχεται)

Ανώνυμος είπε...

"Για όσους επιμένουν να γράφουν στίχους ή πρόζα που κανείς δεν καταλαβαίνει,
και γυρεύουν να δοξαστούν, οι τυχάρπαστοι, από τους λογάδες και τους σοφούς,
ενώ θε νά ‘ταν χίλιες φορές προτιμότερο, και η τέχνη πολύ πιο ευτυχισμένη,
αν πήγαιναν στην Eκάλη να μαζεύουν κούμαρα, ή στη Γλυφάδα να ψαρεύουν ροφούς."

Γιώργος Σεφέρης

Γιωργος Πήττας είπε...

Αργά χαμπαριάζω, ίσως να φταίει η απόσταση αλλά κι όταν ήμουν εκεί πάντα αργούσα σε όλα εκτός από τα ραντεβού με τα κορίτσια. Τα περί "ποίησης" Μπογδάνου ομολογώ τα πληροφορήθηκα τυχαία, μόλις χθες, κάνοντας μια αναζήτηση. Έτσι και αλλιώς η παρουσία του περί ου ο λόγος συνιστά ολοκληρωμένη αισθητική κακοποίηση άρα πως θα μπορούσε να καλλωπίσει το οτιδήποτε; Όμως, εν τη αφελεία μου έμεινα άναυδος όταν είδα τα ονόματα των κυρίων Γεωργουσόπουλου και Μπαμπασάκη...Τον τελευταίο μάλιστα τον έκανα "tag" σε Μπογδανανάρτησή μου γιατί απλώς δεν θέλω να αναφέρομαι σε κάποιον πίσω από την πλάτη του. Επιβεβαίωσε όμως τελικά τις υποψίες που είχα για την ποιότητα του, όχι απλά κάνοντας με unfriend αλλά και μπλοκάροντας με ολοσχερώς. Τραγικό...Κάποιος που θεωρεί τον εαυτό του beat να έχει αυτές τις συμπεριφορές.