Κυριακή 26 Ιουλίου 2009

Το ανθρώπινο όριο του κανιβαλισμού στη λογοτεχνία


Κάθε κοινωνία ορίζει τον εαυτό της με τα όρια και τα περιθώρια που δημιουργεί και δέχεται. Ο φόνος, η αιμομιξία και ο κανιβαλισμός, είναι τα τρία όρια που η ίδια η ανθρωπότητα βάζει στον εαυτό της, ως απόλυτα ταμπού που δεν μπορούν να ξεπεραστούν χωρίς να βλάψουν την ουσία της, τον ίδιο τον ανθρώπινο πυρήνα. Το μοτίβο των τριών αυτών πράξεων, εμφανίστηκε συχνά στην ιστορία της λογοτεχνίας συχνά ως ένα παιχνίδι με τα άκρα, αφού το να παίζεις με αυτές τις τρεις έννοιες σήμαινε να παίζεις με την ίδια την ανθρώπινη φύση.
Τόσο στη Βίβλο όσο και στην αρχαία ελληνική μυθολογία ο κανιβαλισμός συναντιέται συχνά. Ο Κρόνος αποφασίζει να φάει τα παιδιά του εξασφαλίζοντας έτσι την εξουσία του. Ο Τάνταλος ταΐζει τον γιό του Πέλοπα στους θεούς, θέλοντας να τους δοκιμάσει. Για την ύβρη του αυτή, τιμωρείται και απλώνει την κατάρα στον οίκο των Ατρειδών μέχρι τη γενιά του Ορέστη. Στη Βίβλο, κατά την πολιορκία της Σαμάρειας, καταγράφετε το περιστατικό της ανθρωποφαγίας ανάμεσα σε δύο μητέρες και τα παιδία τους. Οι μητέρες ανταλλάσουν τα παιδιά τους ώστε να καλύψουν την πείνα τους.
Στο φινάλε του Σατυρικού του Πετρονίου, κατά τον 1ο αιώνα μΧ , ο πλούσιος Εύμολπος αφήνει την περιουσία του σε όποιον δεχτεί να φάει το νεκρό του σώμα, γελώντας από τον τάφο για την λαιμαργία των ανθρώπων για το χρήμα.
Στα νεότερα χρόνια, ο Μονταίν, στο δοκίμιο του ‘’Περί κανιβαλισμού’’, παίρνει σαν αφορμή τον κανιβαλισμό ώστε να κρίνει τον δυτικοκεντρισμό με βάση τον οποίο οι Ευρωπαίοι κρίνουν τους άλλους πολιτισμούς.
Το 1584, ο Σαίξπηρ, στο έργο του Τίτος Ανδρόνικος, η βασίλισσα Ταμόρα τρώει μια πίτα με γέμιση τους δύο γιους της ,χωρίς να το γνωρίζει
Το 1729, το σατυρικό δαιμόνιο του Τζόναθαν Σουίφτ χρησιμοποιεί την ανθρωποφαγία για να καταδικάσει τα ήθη της άρχουσας τάξης. Στο ‘’ a Modest proposal’’ ο συγγραφέας προτείνει στους Ιρλανδούς να πουλήσουν τα παιδιά τους παστωμένα στους πλούσιους Άγγλους ως εκλεκτό μεζέ. Με αυτόν τον τρόπο και η φτώχια θα εξαλειφθεί και τα γούστα των ευγενών θα ικανοποιηθούν.
Το 1846, ο Χέρμαν Μέλβιλ (συγγραφέας του Μόμπυ Ντικ), στο πρώτο του βιβλίο ‘’Typee’’, περιγράφει τις εμπειρίες του στο νησί του ειρηνικού Nuku Hiva, όπου πέρασε σε αγωνία αρκετές εβδομάδες ανάμεσα σε κανιβάλους.
Το 1896, στο έργο του ‘’Η μηχανή του χρόνου’’, ο H. G. Wells, βάζει την τεχνικά υπερπροηγμένη φυλή των Μώρλωκ να επιδίδεται σε πράξεις κανιβαλισμού απέναντι στην ασθενέστερη φυλή των Έλοι.
Το 1958, στο ‘’ Ξαφνικά πέρυσι το καλοκαίρι’’ του Τεννεσί Ουίλιαμς, ο κανιβαλισμός ενός μέλους της οικογένειας γίνεται το μυστικό στο κέντρο της ιστορίας.
Το ακραίο μοτίβο συναντιέται συχνά και στον κινηματογράφο. Χαρακτηριστικά αναφέρουμε: ‘’week end ‘’ του Jean-Luc Godard, ‘’Ο μάγειρας ο κλέφτης η γυναίκα το και ο εραστής της’’ του Peter Greenaway, ‘’Delicatesen’’του Jean-Pierre Jeunet, ‘’ Pink Flamingos’’ του John Waters και πολλά άλλα.
(από το πρόγραμμα της παράστασης Blood Moon στο θέατρο Τόπος Αλλού)

Δεν υπάρχουν σχόλια: